Khớp là gì? Cấu tạo, chức năng của các loại khớp xương

Trong cơ thể người khớp là điểm kết nối vật lý giữa các xương với nhau. Khớp chứa nhiều mô liên kết, dây chằng, gân và sụn để hỗ trợ chuyển động linh hoạt của cơ thể.

Tổng quan về khớp xương

Khớp xương là một cấu trúc phức tạp, đa dạng có nhiệm vụ nâng đỡ và hỗ trợ chuyển động linh hoạt của con người. Hiểu rõ cấu tạo và chức năng của khớp là cách tốt nhất để chăm sóc và bảo vệ khớp xương.

1. Khớp là gì?

Khớp xương hoặc bề mặt khớp là bộ phận kết nối các xương trong cơ thể để tạo thành một hệ thống xương tổng thể. Các khớp giữ nhiệm vụ hỗ trợ các chuyển động khác nhau của cơ thể.

Một số khớp, ví dụ như khớp gối, khuỷu tay và vai có khả năng tự bôi trơn để hạn chế ma sát và lực tác động lên các khớp và xương. Điều này hỗ trợ phân tán lực nén và trọng lượng cơ thể trong khi vẫn thực hiện các chuyển động một cách linh hoạt và chính xác.

2. Có bao nhiêu khớp xương trong cơ thể người?

Trẻ sơ sinh được sinh ra với khoảng 270 xương. Một số xương này có thể hợp nhất với nhau trong quá trình tăng trưởng và phát triển. Người trưởng thành có khoảng 206 xương với 80 xương trục và 126 xương mác. Ngoài ra, các xương bánh chè ở đầu gối thường không giống nhau ở các đối tượng.

Bởi vì số lượng xương ở người thường có một sự chênh lệch nhẹ, nên không thể biết chính xác là có bao nhiêu khớp xương trong cơ thể người. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu ước tính có khoảng 250 đến 350 khớp ở một người bình thường.

Phân loại các loại khớp trong cơ thể người?

Khớp chủ yếu được phân loại theo cấu trúc và chức năng. Phân loại cấu trúc được xác định bằng cách các xương kết nối lại với nhau, trong khi phân loại chức năng được xác định bởi mức độ chuyển động giữa các khớp xương. Trong thực tế, các xương có thể nằm chồng chéo lên nhau và gây khó khăn cho việc phân loại.

1. Phân loại khớp theo cấu trúc

Phân loại theo cấu trúc là cách phân chia khớp theo loại mô liên kết các xương với nhau. Theo cách phân loại này, có bốn loại khớp chính bao gồm:

• Khớp xơ kết nối các xương bằng mô liên kết. Khớp xơ thường rất dày và giàu sợi Collagen.
• Khớp sụn kết nối các xương bằng sụn. Có hai loại khớp sụn phổ biến là khớp sụn nguyên phát và khớp sụn thứ cấp.
• Khớp hoạt dịch là khớp không nối trực tiếp các xương lại với nhau. Xương có các khoang hoạt dịch và được kết hợp bằng mô liên kết. Khớp hoạt dịch thường có sự kết hợp với dây chằng để đảm bảo sự linh hoạt của khớp.
• Khớp mặt là mặt phẳng giữa các xương có nhiệm vụ hỗ trợ và kiểm soát các chuyển động ở cột sống.

2. Phân loại khớp theo chức năng

Các khớp cũng được phân loại theo chức năng và nguyên lý hoạt động cụ thể như sau:

• Khớp bất động (Synarthroses): Đây là các khớp cố định và không thể chuyển động trong suốt thời gian tồn tại và phát triển. Khớp bất động điển hình và các khớp giữa xương sọ.
• Khớp bán chuyển động (Amphiarthroses): Hay còn được gọi là khớp sụn. Các khớp này có nhiệm vụ giữ chặt hai đoạn xương lại với nhau để hạn chế việc di chuyển. Các đốt sống là khớp bán chuyển động phổ biến.
• Khớp chuyển động (Diarthroses): Hay còn được gọi là khớp hoạt dịch. Đây là khớp chứa các chất lỏng hoạt dịch để hỗ trợ việc di chuyển khớp mà không gây ra ma sát và tổn thương. Đây là khớp phổ biến nhất trong cơ thể bao gồm khớp vai, khớp gối.

3. Phân loại khớp theo cấu trúc sinh học

Khớp xương cũng có thể được phân loại dựa trên giải phẫu hoặc dựa trên đặc tính cơ học sinh học của khớp. Theo phân loại giải phẫu, các khớp được phân loại như sau:

• Khớp đơn giản là khớp nối hai bề mặt xương lại với nhau (như khớp vai, khớp hông).
• Khớp hợp chất là khớp có ba hoặc nhiều bề mặt khớp nối (như khớp cổ tay).
• Khớp phức tạp là khớp được tạo thành bởi hai hoặc nhiều khớp nối và một cấu trúc khác (như khớp gối).

Chức năng của các loại khớp

Phần lớn các khớp trong cơ thể người có thể di chuyển để hỗ trợ các hoạt động hàng ngày. Tuy nhiên, một số khớp chỉ có chức năng kết nối và ổn định như khớp ở hộp sọ. Cụ thể chức năng của khớp như sau:

• Khớp hoạt dịch là khớp phổ biến nhất trong cơ thể và giúp cơ thể di chuyển tự do. Khớp hoạt dịch được bao quanh bởi vô số mô sợi hoặc các viên nang khớp. Các viên nang này chứa đầy chất lỏng giúp bôi trơn và giảm ma sát giữa các xương.
• Khớp cầu hỗ trợ chuyển động xoay và các chuyển động linh hoạt của xương. Vai và hông là hai khớp hình cầu phổ biến.
• Khớp cầu lồi không thể xoay tròn nhưng rất linh hoạt cho các chuyển động trục. Khớp hàm và khớp ngón tay là hai khớp cầu lồi phổ biến.
• Khớp trượt cho phép xương di chuyển qua lại. Khớp mắt cá chân và khớp cổ tay là hai khớp trượt phổ biến.
• Khớp bản lề hoạt động như một chiếc bản lề cho phép xương uốn cong.

Một số vấn đề ảnh hưởng đến khớp

Khớp là bộ phận phổ biến trong cơ thể và rất dễ bị tổn thương. Một số vấn đề và bệnh lý có thể ảnh hưởng đến khớp bao gồm:

• Thoái hóa khớp là tình trạng lão hóa có thể gặp ở mọi lứa tuổi. Tuy nhiên bệnh thường phổ biến ở người cao tuổi.
• Bệnh Gout là tình trạng lắng đọng các tinh thể axit uric ở các khớp dẫn đến viêm nhiễm.
• Viêm khớp là tình trạng viêm một hoặc nhiều khớp (viêm đa khớp). Hai loại viêm khớp thường gặp nhất là viêm khớp dạng thấp và viêm xương khớp
• Viêm khớp vẩy nến là tình trạng viêm khớp mãn tính do bệnh vẩy nến gây ra. Bệnh có thể gây thay đổi cấu trúc móng, làm móng dày lên hoặc tách móng ra khỏi phần đệm thịt.
• Trật khớp có thể do chấn thương hoặc rối loạn sụn khớp gây ra.
• Hội chứng khớp thái dương hàm có thể dẫn đến đau mặt, căng thẳng tâm lý, stress.

Người trưởng thành có một hệ thống khớp xương đa dạng và phức tạp, dao động từ 250 – 350 khớp. Do đó, tìm hiểu về cấu trúc và chức năng khớp là cách tốt nhất để bảo vệ và phòng ngừa các bệnh lý về khớp.