Thoái hóa khớp ở người cao tuổi và thông tin cần biết

Bệnh thoái hóa khớp ở người cao tuổi có nhiều biến chứng khôn lường ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và khả năng vận động của người bệnh, thậm chí gây bại liệt. Việc nhận biết sớm các triệu chứng ban đầu và tích cực điều trị sẽ giúp người bệnh duy trì được khả năng vận động cho khớp.

Nguyên nhân gây thoái hóa khớp ở người cao tuổi

Bệnh thoái hóa khớp ở người cao tuổi là tình trạng thoái hóa loạn dưỡng xảy ra ở khớp gối, khớp háng hay khớp cổ tay hay bất kỳ khớp nào trên cơ thể. Điều này có thể dẫn đến những tổn thương ở bề mặt sụn khớp cùng sự xuất hiện của gai xương trong các khớp. Bệnh ảnh hưởng đến cả hai phái và là một trong những dạng viêm xương khớp phổ biến ở người cao tuổi.

Nguyên nhân quan trọng nhất dẫn đến tình trạng thoái hóa khớp ở người cao tuổi đó chính là do ảnh hưởng của hiện tượng lão hóa trong cơ thể. Đây là tình trạng chung xảy ra ở tất cả các cơ quan, bao gồm cả các khớp xương.

Khi tuổi tác càng cao, quá trình lão hóa xương khớp diễn ra càng mạnh. Lúc này, các khớp xương trở nên yếu hơn, dễ bị tổn thương khi va chạm, té ngã hay bị tai nạn. Cùng với đó, cơ thể không còn sản sinh nhiều dịch khớp khiến cho các cử động không còn được trơn tru, linh hoạt. Lớp sụn khớp bị bào mòn dần dẫn đến đau cứng các khớp khi vận động. 

Ngoài ra, bệnh thoái hóa khớp ở người cao tuổi còn khởi phát do các nguyên nhân khác như:

• Di truyền:

Người cao tuổi có nguy cơ bị thoái hóa khớp cao hơn nếu trong gia đình nếu có người thân ( cha, mẹ, anh, chị, em) mắc bệnh thoái hóa khớp hay các vấn đề khác về xương khớp.

• Từng bị chấn thương ở xương khớp:

Các chấn thương ở xương khớp có thể xảy ra ở người cao tuổi do bị tai nạn xe cộ, té ngã chơi thể thao quá sức hoặc gặp tai nạn lao động khi còn trẻ. Nếu không được điều trị triệt để, tổn thương có thể hình thành gai xương và tiến triển thành thoái hóa khớp.

• Béo phì:

Người cao tuổi ít vận động hoặc ăn uống tẩm bổ nhiều rất dễ bị thừa cân, béo phì. Trọng lượng cơ thể gia tăng khiến cho các khớp xương phải gánh chịu một áp lực lớn, đặc biệt là các khớp ở phần thân dưới như khớp đầu gối, khớp háng. Điều này có thể khiến người cao tuổi có nguy cơ bị thoái hóa khớp rất cao.

• Dị dạng ở khớp:

Một số dị dạng bẩm sinh ở khớp hoặc các bất thường xảy ra lúc còn trẻ khiến cho diện tích tỳ nén của khớp bị thay đổi. Điều này có thể kích hoạt sự phát triển của bệnh thoái hóa khớp ở người cao tuổi.

• Chế độ ăn uống thiếu canxi và vitamin D

Canxi là thành phần quan trọng cấu tạo nên xương khớp. Trong khi đó cơ thể được cung cấp đầy đủ vitamin D sẽ hấp thu canxi được tốt hơn. Chế độ ăn thiếu hụt các chất này sẽ khiến cho xương khớp của người cao tuổi bị suy yếu và phát sinh nhiều vấn đề như loãng xương, xương giòn dễ gãy, viêm khớp, thoái hóa khớp…

• Do ảnh hưởng của các bệnh lý ở khớp

Người cao tuổi có thể bị thoái hóa khớp thứ phát sau khi mắc các bệnh lý như nhiễm trùng lao ở khớp, thấp khớp, viêm khớp, bệnh gout hoặc hoại tử xương. Những căn bệnh này đều ảnh hưởng đến cấu trúc của khớp và khiến cho lớp sụn chêm bị tổn thương, từ đó gây khó khăn cho việc vận động, di chuyển của người già và có thể khiến họ bị thoái hóa khớp.

• Các nguyên nhân khác

Bên cạnh các nguyên nhân phổ biến ở trên, một số yếu tố khác cũng có thể làm tăng nguy cơ bị thoái hóa khớp ở người cao tuổi như:

+ Suy giảm estrogen ở bệnh nhân nữ

+ Vận động không đúng cách

+ Ít tập thể dục…

Triệu chứng thoái hóa khớp ở người cao tuổi

Cùng như những đối tượng khác, bệnh thoái hóa khớp ở người cao tuổi tiến triển âm thầm và thường không có triệu chứng đặc hiệu trong giai đoạn đầu. Khi bùng phát, người bệnh có thể cảm thấy một số dấu hiệu bất thường xảy ra ở khớp bị bệnh như:

• Khớp bị đau: Đau khớp là dấu hiệu cảnh báo sớm của bệnh thoái hóa khớp xảy ra ở người cao tuổi. Cơn đau có thể tăng mạnh hơn nếu người bệnh cố gắng di chuyển, vận động khớp.
• Cứng khớp: Ở người cao tuổi bị thoái hóa, lượng dịch nhờn trong khớp không còn được sản sinh ra nhiều kết hợp cùng với tổn thương ở lớp sụn khiến cho người bệnh bị cứng khớp, khó vận động. Triệu chứng này xuất hiện rõ nét nhất vào buổi sáng.
• Vận động kém linh hoạt: Phạm vi chuyển động và tính linh hoạt của khớp có thể bị ảnh hưởng đáng kể khi bị thoái hóa. Tùy theo vị trí khớp bị tổn thương mà người bệnh sẽ gặp khó khăn ngay cả khi thực hiện các cử động thông thường như đi lại, nhấc chân lên xuống hay cầm nắm đồ vật…

• Có âm thanh lạ phát ra từ trong khớp bị bệnh: Quá trình bào mòn của sụn khớp bị thoái hóa khiến cho lực ma sát giữa các đầu xương gia tăng. Chính vì vậy mà khi vận động, người bệnh có thể nghe thấy những âm thanh lục cục, lạo xạo được tạo ra khi các đầu xương trong ổ khớp va chạm với nhau.
• Sưng đỏ khớp: Một số trường hợp bệnh thoái hóa khớp gây tổn thương viêm bên trong dẫn đến hiện tượng sưng đỏ tại khớp bị bệnh của người cao tuổi.
• Gai xương: Quan sát trên phim chụp X-quang, khớp bị thoái hóa có thể xuất hiện các mấu gai xương nhỏ xuất hiện tại những vị trí mô sụn bị tổn thương. Gai xương có thể chèn ép vào khớp và gây tổn thương cho các phần mềm xung quanh khiến tình trạng đau khớp, sưng khớp càng trở nên nghiêm trọng hơn.

Biến chứng của bệnh thoái hóa khớp ở người cao tuổi

Người cao tuổi bị bệnh thoái hóa khớp không chỉ gặp khó khăn trong việc vận động mà còn có nguy cơ gặp phải nhiều biến chứng khác nếu không kiểm soát tốt bệnh tình. Bao gồm:

• Biến dạng khớp:

Người cao tuổi bị thoái hóa khớp nặng có thể bị biến dạng khớp. Nguyên nhân là do sự xuất hiện của nhiều gai xương trong khớp khiến cho trục khớp bị lệch. Lúc này, các đầu xương bị vẹo dần ra ngoài khiến cho khớp trở nên gồ ghề, cong vẹo.

Nếu gặp phải biến chứng này, việc vận động của người bệnh càng trở nên khó khăn hơn. Các hoạt động như đứng lên, ngồi xuống, đưa tay lên đầu hay cần nắm đồ vật đều không được linh hoạt. Thậm chí việc cố gắng thực hiện còn khiến cho người bệnh bị đau.

• Tàn phế, bại liệt:

Khi bị thoái hóa, nhiều người cao tuổi có khuynh hướng nằm nghỉ ngơi nhiều hơn và hạn chế vận động để tránh bị đau. Điều này có thể khiến tình trạng cứng khớp thêm nghiêm trọng và làm các cơ bị teo dần.

Thêm vào đó, việc ít vận động còn gây ảnh hưởng đến việc lưu thông máu trong cơ thể. Khu vực khớp bị tổn thương không được nuôi dưỡng tốt khiến cho tình trạng thoái hóa càng trở nên nghiêm trọng hơn. Điều này càng làm tăng nguy cơ bị bại liệt, tàn phế cho người cao tuổi bị thoái hóa khớp.

• Phát sinh các bệnh lý khác:

Bệnh thoái hóa khớp ở người cao tuổi nếu không được kiểm soát tốt có thể là nền tảng phát triển cho nhiều vấn đề khác về xương khớp như:

+ Vôi hóa khớp

+ Viêm bao hoạt dịch

+ Tràn dịch khớp

Cách điều trị bệnh thoái hóa khớp ở người cao tuổi

Ở người cao tuổi, khả năng tái tạo xương khớp không còn tốt nên ít khi được chỉ định phẫu thuật, ngoại trừ các trường hợp gặp biến chứng nguy hiểm. Hầu hết bệnh nhân đều được chỉ định điều trị bằng phương pháp nội khoa kết hợp với vật lý trị liệu và các phương pháp hỗ trợ tự nhiên tại nhà.

Dưới đây là những cách chữa thoái hóa khớp ở người cao tuổi đang được áp dụng:

1. Chữa thoái hóa khớp ở người cao tuổi bằng thuốc Tây

Các loại thuốc tây được sử dụng nhằm mục đích cải thiện triệu chứng cho người bệnh, ức chế sự tiến triển của thoái hóa khớp. Được sử dụng phổ biến trong điều trị bệnh thoái hóa khớp ở người cao tuổi là các loại thuốc sau:

• Thuốc giảm đau: Paracetamol là loại thuốc giảm đau được chỉ định phổ biến cho người cao tuổi bị thoái hóa khớp. Thuốc có tác dụng xoa dịu cơn đau khớp nhanh chóng nhưng không được lạm dụng quá mức. Thận trong khi dùng thuốc Paracetamol cho người bị viêm loát dạ dày hoặc suy giảm chức năng gan, thận.
• Thuốc chống viêm không steroid: Chẳng hạn như Ibuprofen, Naproxen, Aspirin… Các loại thuốc này được chỉ định cho người cao tuổi có hiện tượng sưng viêm ở khớp bị thoái hóa. Thuốc vừa có tác dụng giảm viêm, vừa giúp hỗ trợ giảm nhẹ cơn đau cho người bệnh.
• Thuốc chống thoái hóa khớp tác dụng chậm: Loại thuốc này được sử dụng nhằm mục đích làm chậm lại tiến trình thoái hóa khớp ở người cao tuổi, quan đó duy trì chức năng vận động và giảm thiểu nguy cơ gặp biến chứng cho người bệnh. Các thuốc chống thoái hóa khớp tác dụng chậm thường được sử dụng là Glucosamine sulfate, Piascledine hay Diacerheine…
• Thuốc corticoid: Loại thuốc này thường được tiêm trực tiếp vào trong ổ khớp. Thuốc có tác dụng kháng viêm mạnh và chỉ được sử dụng để điều trị bệnh thoái hóa khớp ở người cao tuổi có biểu hiện sưng viêm khớp nghiêm trọng.

2. Tiêm acid hyaluronic giảm đau khớp cho người cao tuổi

Acid hyaluronic là một thành phần có trong dịch khớp. Chất này có tác dụng bôi trơn bề mặt sụn khớp cũng như các mô mềm, giúp khớp vận hành trơn tru.

Ở người cao tuổi bị thoái hóa khớp, hàm lượng Acid hyaluronic bị sụt giảm đáng kể. Việc tiêm bổ sung acid hyaluronic có thể giúp người bệnh bớt đau, cải thiện khả năng vận động linh hoạt của khớp bị thoái hóa. 

Bệnh nhân sẽ được tiêm acid hyaluronic trực tiếp vào trong khớp bị tổn thương. Bệnh nhân thường được tiêm 1 ống mỗi tuần trong vòng 5 tuần liên tục. Phương pháp này cho hiệu quả sau khoảng 3 lần tiêm.

Tuy nhiên, khi tiêm acid hyaluronic, bệnh nhân có thể gặp một số tác dụng phụ như: Đau nhẹ ở vị trí tiêm, chảy dịch khớp, nhiễm trùng khớp do điều trị tại các cơ sở y tế kém uy tín. Ngoài ra, người bệnh còn có thể bị phụ thuộc thuốc khiến khớp bị tiêm không tự sản sinh ra được dịch khớp tự nhiên.

3. Vật lý trị liệu điều trị thoái hóa khớp ở người cao tuổi

Các phương pháp vật lý trị liệu được áp dụng nhằm mục đích giảm đau, cải thiện tình trạng cứng khớp và duy trì chức năng vận động cho người cao tuổi.

Dưới đây là một số phương pháp có thể được lựa chọn:

• Chiều đèn hồng ngoại: Tia hồng ngoại được chiếu lên vùng khớp bị thoái hóa có tác dụng giảm co thắt cơ, xoa dịu cơn đau tại khớp, giúp bệnh nhân bớt đau và vận động dễ dàng hơn.
• Nhiệt trị liệu: Bao gồm các phương pháp như đắp Paraphin, chườm muối nóng hoặc ngải cứu. Phương pháp này sử dụng nhiệt tác động lên vùng tổn thương, làm giãn nở mạch máu, tăng cường lưu thông máu đến cung cấp dưỡng chất sửa chữa vùng khớp bị thoái hóa, giảm đau nhức khớp.
• Chiếu sóng ngắn: Phương pháp này được áp dụng để điều trị thoái hóa khớp ở người cao tuổi có biểu hiện co cứng cơ, đau nhức khớp. Ngoài ra, liệu pháp sóng ngắn cũng giúp chống lại tình trạng sưng viêm tại khớp.
• Chiếu laser: Dưới tác động của tia laser, tổn thương do thoái hóa khớp gây ra sẽ được tái tạo nhanh hơn. Bên cạnh đó phương pháp vật lý trị liệu này cũng giúp giảm viêm, xoa dịu cơn đau cho người bệnh.
• Dùng xung điện: Sử dụng xung điện có tác dụng kích thích thần kinh, giảm đau nhức cho người cao tuổi bị thoái hóa khớp.
• Châm cứu, bấm huyệt: Liệu pháp này tác động trực tiếp lên các huyệt đạo phản chiếu trên cơ thể, giảm co cứng cơ, cân bằng khí huyết, giảm áp lực cho khớp bị thoái hóa, qua đó cải thiện các triệu chứng của thoái hóa khớp ở người cao tuổi.

Các phương pháp trên được thực hiện dưới sự trợ giúp của chuyên gia vật lý trị liệu. Ngoài ra, bệnh nhân còn được hướng dẫn thực hành một số bài tập nhằm phục hồi khả năng vận động của khớp bị tổn thương.

4. Phẫu thuật trị thoái hóa khớp ở người cao tuổi

 Các phương pháp điều trị nội khoa không phải lúc nào cũng đem lại hiệu quả như mong đợi đối với mọi trường hợp. Lúc này, phương pháp phẫu thuật chính là phương án sau cùng được bác sĩ đề nghị. 

Phẫu thuật được áp dụng trong trường hợp người bệnh không đáp ứng được với thuốc điều trị hoặc người bệnh có nguy cơ bị tàn phế nếu không được phẫu thuật.

Các phương pháp phẫu thuật chữa thoái hóa khớp gối ở người cao tuổi bao gồm:

• Phẫu thuật nội soi làm sạch khớp
• Phẫu thuật tái tạo tổn thương dưới sụn bằng nội soi
• Ghép tế bào sụn tự thân
•  Ghép xương sụn tự thân hoặc ghép sụn đồng loại
• Đục xương sửa trục 
• Thay khớp nhân tạo

Phẫu thuật có thể giúp sửa chữa nhanh những tổn thương trong khớp gối nhưng lại khá tốn kém và tiềm ẩn nhiều rủi ro cho người cao tuổi. Bệnh nhân nên trao đổi kỹ với bác sĩ điều trị và cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ trước khi thực hiện.

5. Các phương pháp hỗ trợ điều trị thoái hóa khớp gối ở người cao tuổi tại nhà

Bên cạnh việc tích cực điều trị theo phác đồ, người cao tuổi có thể tham khảo ý kiến bác sĩ về việc áp dụng một số mẹo tự nhiên để giảm nhẹ các triệu chứng bệnh thoái hóa khớp tại nhà. Dưới đây là một số các chữa thoái hóa khớp tự nhiên đang được dân gian áp dụng:

• Chườm nóng, chườm lạnh: Sử dụng một túi nước nóng chườm hay túi đá lạnh chườm vào khớp bị thoái hóa có tác dụng xoa dịu cơn đau nhanh chóng, đồng thời ức chế quá trình sưng viêm tại khớp. Mỗi ngày, người bệnh có thể áp dụng 3 – 4 lần để dễ chịu hơn.
• Sử dụng gừng: Với đặc tính kháng viêm, giảm đau tốt, gừng được dân gian tin dùng làm thuốc chữa thoái hóa khớp ở người cao tuổi. Bệnh nhân có thể dùng gừng ngâm rượu xoa bóp vào chỗ đau hoặc dùng gừng rang muối nóng chườm vào khớp bị thoái hóa.
• Bài thuốc từ lá lốt: Lá lốt có tác dụng giảm đau, hoạt huyết, tiêu sưng nên được dùng để chữa thoái hóa khớp ở người cao tuổi. Bệnh nhân chỉ cần lấy lá lốt sắc uống hàng ngày hoặc nấu nước ngâm chân vào mỗi tối trước khi đi ngủ.
• Trị bệnh bằng lá ngải cứu: Lá ngải cứu thường được sử dụng để rang muối chườm vào khớp bị thoái hóa giúp giảm đau, chống viêm. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể lấy 1 bó ngải cứu tươi giã lấy nước cốt rồi trộn cùng 10ml mật ong, chia uống 2 lần trong ngày.

Cách phòng ngừa thoái hóa khớp ở người cao tuổi

Người cao tuổi là nhóm có nguy cơ bị thoái hóa khớp khá cao. Tuy nhiên thực hiện tốt công tác dự phòng sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc căn bệnh này. Dưới đây là một số giải pháp người cao tuổi nên chủ động thực hiện từ sớm để ngăn ngừa bị thoái hóa khớp:

• Giữ trọng lượng cơ thể ở mức hợp lý, không để thừa cân, béo phì
• Siêng năng tập thể dục hàng ngày với các bài tập phù hợp với sức khỏe như đi bộ, đạp xe, tập thể dục dưỡng sinh.
• Giữ cơ thể ở tư thế luôn thẳng và tránh những hoạt động đột ngột để hạn chế áp lực cho sụn khớp.
• Làm việc vừa sức, hạn chế lao động nặng nhọc
• Thường xuyên thay đổi tư thế, tránh đứng lâu, ngồi một chỗ trong nhiều giờ đồng hồ
• Sử dụng các dụng cụ bảo vệ khớp ở cổ tay hay đầu gối khi ra khỏi nhà để hạn chế tổn thương nếu không may bị va đập, té ngã
• Nhờ sự giúp đỡ của người thân khi làm những công việc nặng
• Có chế độ ăn đầy đủ chất dinh dưỡng. Tăng cường các thực phẩm giàu vitamin C, D, phốt pho và canxi trong khẩu phần ăn giúp xương khớp chắc khỏe hơn.
• Tắm nắng sớm thường xuyên để cơ thể tổng hợp được nguồn vitamin D3 tự nhiên, giúp hấp thu được tối ưu lượng canxi bữa ăn cung cấp.

Bệnh thoái hóa khớp ở người cao tuổi có thể được khống chế tốt ngay từ khi mới khởi phát nếu như người bệnh biết lắng nghe cơ thể mình để sớm nhận diện ra các triệu chứng ban đầu. Một khi đã mắc bệnh, cần tích cực điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ kết hợp với chế độ ăn uống vận động hợp lý để ức chế quá trình thoái hóa tại khớp.