Cứng khớp là gì? Nguyên nhân, vị trí gặp và điều trị

Cứng khớp là một trong những triệu chứng xương khớp thoái hóa thường gặp. Triệu chứng gây ra nhiều khó khăn trong vận động cho người bệnh, khiến các khớp khó co duỗi, mọi sinh hoạt bị hạn chế. Bài viết thông tin về những cách điều trị hỗ trợ khắc phục tình trạng này.

Người trong độ tuổi trung niên thường gặp phải nhiều vấn đề đau nhức xương khớp. Trong đó cứng khớp là một trong những triệu chứng khá phổ biến, tình trạng này có thể xảy ra trong thời gian ngắn rồi biến mất, hoặc kéo dài và tái phát nhiều lần. Nếu như tình trạng tê cứng tạm thời do vận động sẽ không gây nguy hiểm, tuy nhiên ở những diễn biến lâu dài thì người bệnh cần cảnh giác với bệnh thoái hóa khớp.

Bệnh cứng khớp là gì?

Cứng khớp không hẳn là bệnh mà đây có thể là một trong những biểu hiện của những căn bệnh xương khớp mãn tính nguy hiểm – thoái hóa khớp. Tại vị trí đầu khớp có lớp bao phủ bôi trơn nhằm hạn chế các ma sát giữa đầu xương khi vận động, phụ thuộc vào mức độ hoạt động mà các khớp sẽ chịu những áp lực khác nhau tại từng vị trí. Cấu tạo khớp gồm những nhóm : khớp bất động, khớp bán động và khớp động. 

Thông thường khi bạn có cảm giác khớp khó cử động, đây là vấn đề thường gặp ở động, có thể xuất hiện ở một chi bất kỳ. Khớp động còn được gọi là khớp hoạt dịch, trong khớp được kết nối bởi nhiều dây chằng, nối giữa các đầu xương với cơ, khi khớp động kết nối với những cơ khớp khác thì mới đảm bảo các hoạt động được dễ dàng, thoải mái. Bên cạnh đó tình trạng khớp bất động cũng là một trong những dấu hiệu của tình trạng thoái hóa khớp, khi lượng dịch bôi trơn không đủ giảm nhẹ sự ma sát và dằn xóc .

Hiện tượng cứng khớp có thể xảy ra ở bất kỳ đối tượng nào, trong đó những người cao tuổi, người làm việc  nặng nhọc hoặc người làm văn phòng có khả năng mắc bệnh cao nhất. Đây không phải là căn bệnh nguy hiểm nhưng một khi triệu chứng xảy ra, tiến triển của bệnh sẽ không dừng là mà kéo dài trong nhiều năm. Theo thời gian, những triệu chứng của bệnh sẽ càng nghiêm trọng, nguy hiểm nhất là bệnh nhân có thể không cử động được vùng chi bị ảnh hưởng.

Dấu hiệu cứng khớp dễ nhận biết

 Ở những bộ phận khác nhau như khớp ngón tay hay khớp gối mà bệnh có thể gây ra những triệu chứng khác nhau. Thông thường bệnh nhân sẽ có những biểu hiện chung như cơn đau nhức khi co duỗi khớp gối, tình trạng cứng khớp khi gấp duỗi của động tay, chân, khó khăn trong khi cúi người, xoay cổ,… Những biểu hiện này thường sẽ tiến triển kéo dài trong 1 – 2 tuần và tái phát lại khi thời tiết chuyển mùa. Cụ thể những triệu chứng người bệnh sẽ gặp phải bao gồm:

Khớp ngón tay thường xuất hiện với các biểu hiện tê, sưng, đau nhức các khớp ngón tay vào mỗi buổi sáng. Cơ đau nhức thường kéo dài và sẽ dịu đi sau 1-2 tiếng đồng hồ, những trường hợp nghiêm trọng có thể kéo dài cả ngày.

Khớp bàn tay, ngón tay

Ở những bệnh nhân bị cứng khớp bàn tay, ngón tay sẽ dễ nhận thấy những ảnh hưởng của cơn cứng khớp. Triệu chứng sẽ xảy ra chủ yếu ở khu vực tay thuận, cụ thể người bệnh sẽ nhận thấy những biểu hiện sau đây:

• Tình trạng tê nhức ở các khớp ngón tay, châm chít dưới làn da, dưới khớp giữa đốt ngón tay như kiến bò
• Vận động khớp khó khăn, kèm theo đó là tình trạng đau nhức khớp nghiêm trọng khi cầm nắm đồ vật.
• Thời tiết chuyển lạnh tình cơn đau sẽ nghiêm trọng hơn, kèm theo đó là cảm giác ê buốt và tê liệt khớp
• Tình trạng cứng khớp có thể tiến triển thành viêm khớp khi các khớp nối sưng to, vùng da bên ngoài ửng đỏ.
• Biến chứng cứng khớp có thể khiến cấu trúc xương ngón tay bị biến dạng, co quắp lại.

Cứng khớp gối, khớp ngón chân

Tình trạng sưng và cứng khớp gối, khớp ngón chân thường xảy ra ở những người thường xuyên vận động nặng. Triệu chứng có thể xảy ra ở cả một hoặc cả hai chân, cơn đau nhức sẽ xuất hiện vào buổi sáng sau khi ngủ dậy và kéo dài liên tục trong vòng hơn 30 phút. Những triệu chứng bạn có thể gặp phải gồm có:

• Đầu gối của bạn đau nhức ngay sau khi vận động, di chuyển
• Bên ngoài khớp gối bị sưng và nóng đỏ, các đốt xương ngón chân cũng có dấu hiệu tương tự
• Tình trạng co thắt khớp, chuột rút diễn ra kèm theo đó là dấu hiệu cứng cơ hoặc suy nhược cơ.
• Đột ngột bị bầm tím tại đầu gối, nếu như tình trạng viêm xảy ra người bệnh có thể bị sốt nhẹ, mệt mỏi.

Ngoài ra những biểu hiện cứng khớp còn có thể xuất hiện ở cổ hoặc háng, tuy nhiên triệu chứng cứng khớp tay và khớp gối sẽ biểu hiện cụ thể hơn. Ban đầu những triệu chứng sẽ không có biểu hiện cụ thể, người bệnh dễ bị nhầm lẫn với những cơn đau khớp ngắn hạn thông thường, sau đó thì cơ khớp mới bắt đầu sưng và đau nhức, cơ bàn tay teo và lâu ngày thành những biến dạng, gây khó khăn khi sinh hoạt.

Căn cứ vào những vị trí bị cứng khớp mà bác sĩ sẽ có hướng điều trị phù hợp, thông thường những vị trí cứng khớp sẽ phổ biến hơn ở những vùng cơ khớp thường xuyên cử động. Cứng khớp là căn bệnh tương đối nguy hiểm, vì thế nên người bệnh khi nhận thấy những biểu hiện trên nên thông báo với các bác sĩ chuyên khoa xương khớp để chẩn đoán và được hướng dẫn liệu trình điều trị phù hợp.

Nguyên nhân gây cứng khớp là do đâu?

Những nguyên nhân gây cứng khớp xuất phát từ thói quen vận động, sinh hoạt và tính chất công việc của người bệnh. Căn cứ vào nguyên nhân gây bệnh có thể sẽ hỗ trợ điều trị tình trạng này đạt kết quả tích cực. Các  chuyên gia nhận định cứng khớp có thể xuất phát từ nguyên nhân sau:

• Lão hóa: Hiện tượng lão hóa tất yếu sẽ diễn ra trong độ tuổi trung niên, đây cũng là nguyên nhân gây ra hiện tượng đau khớp. Khớp xương sau nhiều năm hoạt động và chịu áp lực sẽ tồn tại những tổn thương và lão hóa ở giới hạn nhất định. Tuy nhiên cứng khớp vẫn có thể xảy ra khi bạn vận động hoặc làm việc quá sức, khiến thời gian lão khóa xương khớp bị rút ngắn.
• Do bệnh viêm khớp dạng thấp: Ở những bệnh nhân bị viêm khớp dạng thấp thường có nguy cơ bị cứng khớp trong thời gian điều trị. Viêm khớp dạng thấp là tình trạng khớp sưng viêm do hệ miễn dịch tấn công nhầm vào lớp niêm mạc và các tế bào lành của khớp xương. Viêm khớp, cứng khớp là một trong những biến chứng của căn bệnh này, do đây là căn bệnh tự miễn nên thường chỉ có thể cải thiện được triệu chứng chứ không thể điều trị bệnh dứt điểm.
• Bệnh lupus: Thực tế, lupus là bệnh tự miễn với những triệu chứng tương tự như viêm khớp dạng thấp. Bệnh gây ra những ảnh hưởng tại khớp và ngoài da, với các cơn đau nhức, cứng khớp cùng lúc tại vùng bị ảnh hưởng. Ở giai đoạn bệnh mãn tính, tình trạng cứng khớp, sưng tấy đỏ khớp có tiến triển rất nghiêm trọng. 

• Bệnh viêm bao hoạt dịch: Nguyên nhân gây cứng khớp cũng có thể đến từ bệnh lý viêm bao hoạt dịch.  Đây cũng là một dạng viêm khớp thường xảy ra ở khớp vai, khớp gối, khớp hông, khớp khuỷu tay, khớp ở ngón tay và ngón chân. Ở giai đoạn bệnh nghiêm trọng thì triệu chứng sẽ gây ra những tổn thương tương ứng đe dọa vận động của người bệnh. 
• Bệnh gout: Gout là căn bệnh tự miễn rất  phổ biến ở nam giới, bệnh gây sưng đau, cứng khớp, người bệnh rất khó đi lại. Bệnh tái phát thành từng đợt gout cấp, ở giai đoạn mãn tính bệnh gout gây cứng khớp, sưng khớp và biến dạng khớp. Khu vực khớp ở ngón tay và ngón chân cái là những vùng bị ảnh hưởng nhiều nhất. 
• Viêm xương khớp: Tình trạng viêm khớp xương không nguy hiểm nhưng thường xuyên tái phát và gây đau nhức, mệt mỏi cho người bệnh. Thông thường những bệnh lý gây cứng khớp có thể là tình trạng viêm cột sống dính khớp, bệnh viêm khớp nhiễm khuẩn hoặc viêm xương khớp do chấn thương,… 
• Do thời tiết: Cứng khớp thường xảy ra khi trời lạnh, điều này khiến thân nhiệt hạ thấp và mạch máu trên cơ thể bị co thắt lại, điều này cũng khiến đường truyền dẫn máu đến khớp bị tắc nghẽn.Vì thế người bệnh cần chủ động giữ ấm cơ thể khi mùa lạnh đến.
• Do thiếu máu: Thiếu máu cũng là nguyên nhân gây cứng khớp khá phổ biến, đặc biệt là ở người cao tuổi, mạch máu co giãn thất thường khiến cho lưu lượng máu đến khớp không đồng bộ. Tình trạng này sẽ gây ra các đợt đau nhức, tê thấp khớp, cứng khớp tạm thời.

Bệnh cứng khớp có nguy hiểm không?

Cứng khớp là một tình trạng suy yếu chức năng xương khớp, thường xảy ra ở người lớn tuổi. Do bệnh không có những biểu hiện cụ thể ban đầu nên việc điều trị thường không được chú trọng. Những ảnh hưởng của cứng khớp sẽ khiến người bệnh gặp phải một số khó khăn và biến chứng sau:

Mất khả năng vận động 

Cứng khớp thường xảy ra ở những vùng khớp cử động thường xuyên, bao gồm khớp ngón tay và khớp ngón chân. Nếu bị cứng khớp ở tay sẽ ảnh hưởng đến khả năng cầm nắm, nếu bị ở chân sẽ gây khó khăn cho đi lại. Gần 90% bệnh nhân bị cứng khớp không thể cử động linh hoạt và tái phát triệu chứng khi vận động tại vùng khớp. Ở những bệnh nhân bị cứng khớp lâu năm, người bệnh có bệnh nền viêm khớp dạng thấp còn ảnh hưởng đến khả năng lao động vĩnh viễn.

Teo cơ khớp, biến dạng và tàn phế

Cứng khớp hoàn toàn có thể gây tàn phế cho người bệnh nếu như không kịp thời điều trị sớm. Do cứng khớp ảnh hưởng đến vận  động, tại khu vực khớp không cử động lâu năm sẽ hạn chế lưu thông máu, từ đó dẫn đến hiện tượng teo cơ, biến dạng khớp, dính khớp. Trong giai đoạn muộn của bệnh, bệnh nhân có nguy cơ tàn phế nếu như không được chữa kịp thời và đúng cách.

Khả năng biến chứng ảnh hưởng đến tim mạch

Bệnh tim mạch là một trong những biến chứng nghiêm trọng và khó lường khi bị cứng khớp. Trung bình có khoảng 30% bệnh nhân bị cứng khớp có khả năng tử vong nếu không kịp thời chữa trị sớm.  Tình trạng cứng khớp có thể gây ra những tổn thương ở tim, biến chứng hở van tim thường xảy ra khi bệnh tiến triển đến giai đoạn muộn. Ở những bệnh nhân lớn tuổi, những biến chứng về tim có thể gây ra tử vong khó phòng tránh.

Phương pháp điều trị cứng khớp hiệu quả

Trong phần lớn trường hợp, triệu chứng cứng khớp sẽ dần cải thiện khi bệnh nhân tiến hành điều trị sớm và đúng cách. Tuy nhiên hiệu quả điều trị sẽ còn phụ thuộc vào mức độ nặng nhẹ của từng người bệnh. Những bệnh nhân có tiến triển bệnh nặng sẽ cần điều trị kéo dài trong vòng nhiều năm. Thông thường nếu như triệu chứng cứng khớp xảy ra từ bệnh nền viêm khớp dạng thấp thì bệnh có tiến triển cấp tính và cần phải điều trị liên tục trong nhiều tháng liền.

Điều trị cứng khớp bằng thuốc

Hiện nay vẫn chưa có loại thuốc nào có thể khắc phục dứt điểm tình trạng đau cơ, cứng cơ. Những loại thuốc được sử dụng là nhóm thuốc giảm đau, thuốc chống sưng viêm, thuốc làm giãn cơ… Cụ thể các loại thuốc thường được sử dụng cho người bị cứng khớp:

• Thuốc không steroid: Nhóm thuốc này có tác dụng chính là giảm đau và chống sưng khớp. Trong thuốc có thành phần chính là các chất kháng sinh như Ibuprofen, Diclofenac,…Tuy nhiên cần thận trọng khi dùng thuốc vì có thể gây ra tình trạng chảy máu hoặc viêm loét dạ dày.
• Thuốc chứa Corticoid: Công dụng chính của nhóm thuốc này là giúp tiêu viêm, giảm cứng và sưng khớp. Người bệnh có thể gặp phải các nguy cơ xấu khi lạm dụng thuốc, như bệnh thận thận, gan, bệnh loãng xương, thiếu máu, tiểu đường,…

Những bệnh nhân bị viêm loét dạ dày hoặc viêm dạ dày cấp cần thận trọng khi sử dụng thuốc giảm đau. Nhóm thuốc này đều có tác dụng phụ là khả năng gây viêm loét dạ dày và ảnh hưởng đến chức năng gan, thận khi người bệnh sử dụng quá thường xuyên. Một số loại thuốc cũng thúc đẩy tình trạng thoái hóa trầm trọng hơn vì chúng là cho sụn khớp bị bào mòn nhanh chóng.

Điều trị giảm đau cho người bệnh

Đây là hình thức điều trị vật lý trị liệu – phục hồi chức năng được áp dụng cho những bệnh nhân đau nhức xương khớp giai đoạn nhẹ. Phương pháp được thực hiện bởi các chuyên viên điều trị vật lý, bệnh nhân không phải sử dụng thuốc hay can thiệp ngoại khoa. Bệnh nhân được các chuyên viên điều trị bằng cách tác động lực giúp kéo giãn các bó cơ và tăng độ dẻo dai, kích thích lưu thông máu cho khớp.

Áp dụng điều trị giảm đau vật lý trị liệu thường xuyên có thể giúp bệnh nhân giảm sưng viêm và căng cứng cơ, hồi phục những tổn thương sâu trong cơ khớp. Hình thức điều trị này cần được thực hiện ở những trung tâm y tế lớn, bệnh nhân sẽ được tác động lực ở những khu vực khác nhau tùy theo vùng bị bệnh. Tránh nhầm lẫn hình thức điều trị này với massage và bệnh nhân cũng không được thực hiện điều trị tại nhà.

Hình thức trị liệu thần kinh cột sống

Cứng khớp cũng có thể liên quan đến những tổn thương ở  các dây thần kinh liên quan nằm tại cột sống. Trị liệu thần kinh cột sống là phương pháp điều trị các vấn đề đau nhức xương khớp hiệu quả. Các chuyên gia thực hiện thủ thuật nắn chỉnh khớp xương về đúng vị trí, đồng thời khi thực hiện đảm bảo không gây tổn thương cho những vùng cấu trúc lân cận. Song song đó bệnh nhân cũng được hướng dẫn phương pháp trị liệu hỗ trợ nhằm phục hồi chức năng và tăng sự linh hoạt cho cơ xương. 

Phương pháp sử dụng tia laser cường độ cao

Điều trị viêm khớp dạng thấp và cứng khớp bằng tia laser cường độ cao đã được nhiều công nhận chuyên môn về hiệu quả trong việc chữa lành các cơn đau và cứng khớp. Đồng thời phương pháp này cũng giúp thúc đẩy sự tăng sinh các tế bào mới, ngăn ngừa lão hóa khớp và chống sưng viêm.

Bệnh nhân sẽ được điều trị không can thiệp bằng cách chiếu các bước sóng rộng và cường độ mạnh. Bằng cách này không gây ra những tổn thương đến mô khớp và đảm bảo kích thích sâu đến các mô xương. Tuy nhiên bệnh nhân cần kiên nhẫn điều trị nhiều lần trong liệu trình mới nhận thấy cải thiện rõ.

Người bị cứng khớp nên ăn gì?

Chế độ dinh dưỡng có vai trò đặc biệt quan trọng trong quy trình điều trị bệnh cứng khớp. Cứng khớp có liên quan đến viêm khớp dạng thấp nên chế độ dinh dưỡng mà người bệnh hướng đến sẽ tương tự như những bệnh nhân viêm khớp nói chung. Theo các chuyên gia dinh dưỡng, người bệnh cần phải xây dựng thực đơn dưỡng chất đa dạng, cân bằng, giảm lượng chất béo bão hòa, tăng cường nhóm thực phẩm giàu omega-3… sẽ cải thiện bệnh lý cho bệnh nhân hiệu quả.

Trong khẩu phần ăn hàng ngày của người bệnh cần cung cấp đủ hàm lượng đạm từ thịt, cá, trứng, sữa, tuy nhiên nhóm thịt đỏ hay hải sản kích thích dị ứng nên hạn chế trong bữa ăn của bệnh nhân bị viêm khớp. Người bệnh cũng không nên kiêng khem quá mức, ngoại trừ những thực phẩm được bác sĩ chỉ định không nên ăn. 

Đặc biệt là những loại thực phẩm có nguồn axit béo omega-3 dồi dào cần được bổ sung thường xuyên sẽ hạn chế được các đợt kích thích bùng phát triệu chứng. Bao gồm các loại cá biển, dầu oliu, dầu đậu nành, dầu hạnh nhân, các loại hạt nói chung và quả bơ… Axit béo omega-3 được so sánh với nhóm chất chống viêm tự nhiên, hoạt chất này có thể hạn chế được những phản ứng của hệ miễn dịch gây ra chứng viêm khớp và cứng khớp. Tăng cường hoạt động miễn dịch cũng giúp phòng ngừa các đợt viêm khớp tái phát xảy ra.

Người bệnh cứng khớp và đau nhức khớp nói chung cũng cần bổ sung nhóm vitamin D và vitamin E. Chúng có nhiều trong các loại sữa động vật, sữa đậu nành, rau, củ, quả nhiều màu sắc, nhóm ngũ cốc và vừng lạc, mầm lúa mạch …Bổ sung nhóm dưỡng chất này giúp xương khớp chắc khỏe, ngăn chặn tình trạng thoái hóa xảy ra và hỗ trợ giảm đau, chống viêm.

Nguyên tắc quan trọng khác mà người bệnh nhân cân nhắc là uống đủ nước. Trung bình lượng nước uống không ít hơn 2.5 lít nước nhằm duy trì các hoạt động của cơ thể, đồng thời hỗ trợ cung cấp lượng máu ổn định. Nếu như thiếu nước cũng sẽ gây ra khô khớp, từ đó làm giảm lượng dịch khớp và dẫn đến đau nhức khớp nói chung. Người mắc bệnh xương khớp nhìn chung cần đến lượng nước nhiều hơn so với những người bình thường.

Bài viết đã thông tin cụ thể về những thông tin liên quan đến tình trạng cứng khớp, cũng như cách điều trị và phòng tránh tình trạng này. Cứng khớp là triệu chứng khá phổ biến ở người lớn tuổi, kết hợp điều trị đúng phương pháp và xây dựng chế độ dinh dưỡng, nghỉ ngơi và vận động khoa học sẽ góp phần khắc phục bệnh sớm.