Đau cổ – Nguyên nhân, chẩn đoán & cách khắc phục, điều trị

Đau cổ là một trong những triệu chứng đau nhức xương khớp rất dễ gặp do nhiều nguyên nhân kích hoạt. Có thể là do vận động quá mức, làm việc sai tư thế nhưng nhiều trường hợp nó còn là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý tiềm ẩn. Tốt nhất, bạn nên chú ý theo dõi để có cách xử lý phù hợp nhất.

Nguyên nhân gây đau cổ

Cổ là bộ phận được tạo thành từ các đốt sống kéo dài từ hộp sọ cho đến thân trên. Các chuyên gia xương khớp cho rằng, bất kỳ sự bất thường, viêm nhiễm hay chấn thương nào cũng có thể gây đau hay cứng khớp cổ.

Thông thường, chứng đau hay cứng cổ sẽ phát sinh do tư thế xấu hoặc vận động quá mức. Đôi khi, triệu chứng này cũng có thể do chấn thương khi chơi thể thao, làm việc, tham gia giao thông.

Đa phần, đau cổ không phải tình trạng quá nghiêm trọng và có thể thuyên giảm trong vài ngày. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, tình trạng này có thể do chấn thương hay dấu hiệu của bệnh tật thì cần phải có sự chăm sóc chuyên sâu.

Dưới đây là những nguyên nhân gây đau cổ được các chuyên gia xương khớp đánh giá là phổ biến nhất:

1. Chấn thương

Cổ có thể dễ dàng gặp phải chấn thương khi té ngã, chơi thể thao hay tai nạn giao thông. Các tác động vật lý thường sẽ khiến dây chằng cũng như mô mềm sưng viêm và kích hoạt tình trạng đau nhức. Trong trường hợp gặp phải chấn thương nặng nề thì đốt sống hay đĩa đệm có thể sẽ bị nứt, gãy.

Ngoài ra, va chạm tự động từ phía sau còn có thể dẫn đến chấn thương whiplash. Loại chấn thương này thường xảy ra khi đầu cúi ngửa đột ngột làm căng các mô mềm ở cổ.

2. Căng cơ

Đây được cho là nguyên nhân phổ biến nhất khiến nhiều người gặp phải chứng đau cổ. Căng cơ cổ đặc trưng bởi tình trạng dây chằng cũng như cơ bắp tại cổ bị kéo giãn quá mức. Tuy nhiên, vấn đề này thường chỉ kéo dài trong một vài ngày và có thể tự thuyên giảm.

Nguyên nhân gây ra tình trạng căng cơ có thể là:

• Duy trì quá lâu với 1 tư thế
• Làm việc sai tư thế
• Ngủ không đúng tư thế, dùng gối quá cao hay quá thấp.

Ngoài ra, căng cơ cổ còn rất dễ kích hoạt khi luyện tập sai cách. Nhất là lạm dụng các động tác dành cho cổ trong tập luyện.

3. Viêm khớp dạng thấp

Đây là một dạng bệnh rối loạn tự miễn tác động trực tiếp đến hệ thống xương khớp. Bệnh lý này khiến các khớp xương bị kích thích, gây đau và sưng viêm.

Mặc dù, bệnh viêm khớp dạng thấp thường ảnh hưởng đến các khớp nhỏ như ngón tay, ngón chân, bàn tay… nhưng trong nhiều trường hợp nó vẫn có thể kích hoạt ở vùng cổ. 

4. Loãng xương

Đây là bệnh lý đặc trưng bởi tình trạng suy giảm mạnh mật độ xương. Loãng xương khiến cho các khớp xương bị suy yếu, rất dễ nứt gãy, nhất là khi vận động quá mức với cường độ mạnh.

Thông thường, tay hay đầu gối là những vị trí bị ảnh hưởng nhiều nhất nhưng nó cũng có thể xảy ra ở cổ. Nếu không sớm can thiệp thì vấn đề có thể trở nên nghiêm trọng, người bệnh sẽ rất dễ phải trải qua phẫu thuật để khắc phục.

5. Hội chứng đau cơ xơ hóa

Đây là một rối loạn gây ra bởi tác động từ não bộ đến việc xử lý tín hiệu đau. Bệnh đặc trưng bởi những cơn đau cơ xương lan tỏa khắp cơ thể mà tập trung chủ yếu ở vùng cổ và vùng vai.

Hội chứng này có xu hướng ảnh hưởng tới phụ nữ nhiều hơn nam giới. Các triệu chứng đau cơ xơ hóa có thể xảy ra sau 1 chấn thương thể chất, nhiễm trùng, phẫu thuật hay căng thẳng tâm lý đáng kể.

6. Hẹp ống sống

Đây cũng được cho là một trong những nguyên nhân có thể làm phát sinh triệu chứng đau cổ. Hẹp ống sống đặc trưng bởi tình trạng ống sống thu hẹp lại do nhiều nguyên nhân gây chèn ép tủy sống hay rễ dây thần kinh.

Bệnh ít khi gặp ở người trẻ, phổ biến ở đối tượng người trên 50 tuổi. Triệu chứng đau cổ sẽ dễ phát sinh hơn khi các ống sống ngay tại vùng cổ bị thu hẹp. Nếu mức độ thu hẹp lớn thì sự chèn ép sẽ gia tăng và dễ gây ra các vấn đề tiêu cực.

7. Thoát vị dĩa đệm cổ

Khu vực cổ là vùng thường xuyên phải vận động và chịu áp lực lớn nên các địa đệm ở đây sẽ rất dễ bị tổn thương và thoát vị. Đặc trưng của tình trạng này là các bao xơ bị suy yếu, nứt ra khiến nhân nhầy bên trong thoát ra ngoài.

Nhân nhầy thoát ra sẽ gây chèn ép lên tủy sống cùng rễ dây thần kinh xung quanh gây đau cổ. Thoát vị đĩa đệm cổ còn làm thu hẹp không gian giữa các đốt sống, từ đó làm tăng căng thẳng cho cả vùng cổ. Cơn đau còn có thể lan tỏa ra cả vùng vai gáy. 

8. Viêm màng não

Viêm màng não chính là một dạng nhiễm trùng xảy ra ở các lớp mô quanh não bộ cùng tủy sống. Nguyên nhân thường là do sự tấn công của vi khuẩn HI, mô cầu, phế cầu hay virus, ký sinh và nấm.

Khi mắc bệnh lý này, bạn có thể gặp các triệu chứng đau đầu hay sốt và chúng thường xảy ra cùng với đau và cứng cổ. Viêm màng não là một cấp cứu y tế và có thể gây tử vong nếu như không được phát hiện và can thiệp kịp thời.

9. Đau tim

Ít ai ngờ rằng, đau cổ cũng có thể là triệu chứng liên quan trực tiếp đến một cơn đau tim. Tuy nhiên, trong trường hợp này nó thường đi kèm với các triệu chứng khác. Điển hình như khó thở, buồn nôn, nôn, đổ mồ hôi, đau cánh tay hoặc hàm.

Đau tim là một trong những tình trạng nguy hiểm, có thể đe dọa trực tiếp đến tính mạng. Chính vì thế, nếu nhận thấy các dấu hiệu của 1 cơn đau tim, bạn hãy nhanh chóng tìm đến sự chăm sóc y tế.

Ngoài những nguyên nhân phổ biến nêu trên, triệu chứng đau cổ còn có thể liên quan đến một số yếu tố hiếm gặp khác như:

• Dị tật cột sống cổ bẩm sinh
• Ung thư cột sống
• Nhiễm trùng
• Xuất hiện khối u hay áp xe

Chẩn đoán tình trạng đau cổ

Mục đích của việc chẩn đoán là xác định nguyên nhân gây đau cổ.  Bác sĩ sẽ dựa vào nguyên nhân để đưa ra cách can thiệp phù hợp. Việc đặt câu hỏi về triệu chứng lâm sàng cùng tiền sử y tế là vấn đề được thực hiện trước hết.

Để xác nhận chẩn đoán, một số xét nghiệm sau có thể sẽ được chỉ định:

• Xét nghiệm máu: Mục đích của xét nghiệm máu trong trường hợp này là nhằm xác định xem có vấn đề rối loạn tự miễn hay nhiễm trùng xuất hiện không.
• Chụp X-quang: Hình ảnh mà tia X ghi nhận được sẽ giúp bác sĩ quan sát rõ ràng hơn đốt sống cùng đĩa đệm ở vùng cổ.
• Chụp CT: Hình ảnh cắt lớp sẽ cho phép bác sĩ quan sát chi tiết hơn, có thể xác định được mật độ xương cũng như phát hiện nếu có các khối u bất thường.
• Chụp cộng hưởng từ: Hình ảnh từ MRI sẽ hiển thị chi tiết tình trạng các mô mềm như dây chằng, đĩa đệm hay dây thần kinh xung quanh cột sống cổ.
• Chọc dò tủy sống: Mục đích của xét nghiệm này là loại trừ khả năng bị đau cổ do ung thư cột sống hay viêm màng não…
• Điện cơ: Giúp kiểm tra phản ứng của dây thần kinh cũng như mô cơ ở cổ để xác định xem các cơ quan này có bị chèn ép hay chịu áp lực quá mức hay không.

Phương án điều trị chứng đau cổ

Dựa vào kết quả chẩn đoán bác sĩ sẽ xác định nguyên nhân và căn cứ vào đó để đưa ra phương pháp điều trị thích hợp. Một số phương án có thể đáp ứng với triệu chứng đau cổ bao gồm:

1. Sử dụng thuốc

Một số loại thuốc tây sẽ được bác sĩ chỉ định sử dụng với mục đích cải thiện chứng đau cổ cùng những triệu chứng khác đi kèm. Trường hợp nguyên nhân gây đau là do căng cơ thì thuốc có thể khắc phục hoàn toàn cơn đau.

Tuy nhiên, nếu cơn đau là hệ quả của các bệnh lý mãn tính thì việc sử dụng thuốc được cho là biện pháp tạm thời. Lúc này thuốc có thể làm giảm triệu chứng mà không thể điều trị dứt điểm.

Các thuốc giảm đau thường sẽ được dùng phổ biến nhất dù đau cổ là do nguyên nhân nào gây ra. Paracetamol và một số thuốc bôi ngoài da chứa capsaicin hay salicylat là được dùng nhiều nhất. Ngoài ra, có thể kết hợp với các thuốc kháng viêm không steroid nếu cơn đau nghiêm trọng hơn.

Còn thuốc giảm đau Corticoid mặc dù mang đến tác dụng giảm đau cũng như kháng viêm rất nhanh nhưng tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng nên chỉ được bác sĩ chỉ định khi gặp những trường hợp đặc biệt. Bên cạnh thuốc giảm đau thì các thuốc giãn cơ cũng có thể được dùng. Với trường hợp phát hiện có nhiễm trùng thì người bệnh buộc phải dùng thêm kháng sinh.

2. Vật lý trị liệu trị đau cổ

Việc lạm dụng thuốc có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng. Chính vì thế mà vật lý trị liệu được khuyến khích áp dụng để hỗ trợ cải thiện tình trạng bệnh nhanh hơn. 

Trước hết, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn thực hiện các bài tập vận động trị liệu nhằm cải thiện đau cổ. Đồng thời hỗ trợ làm tăng độ linh hoạt, khả năng và phạm vi chuyển động cùng sự dẻo dai của đốt sống cổ.

Trường hợp các triệu chứng vẫn liên tục phát sinh thì một số liệu pháp giảm đau sẽ được chỉ định. Điển hình như châm cứu, liệu pháp nhiệt, sóng trị liệu, massage trị liệu, điều trị chỉnh hình…

Bên cạnh đó, phương pháp kích thích dây thần kinh qua da cũng được cho là đáp ứng tốt triệu chứng đau cổ. Các điện cực sẽ được đặt trên da gần khu vực cơn đua kích hoạt. Việc cung cấp các xung điện nhỏ sẽ có thể tác động tích cực đến cơn đau.

3. Tiêm steroid

Trường hợp cơn đau kích hoạt thường xuyên với mức độ nặng nề và nghiêm trọng thì phương án này sẽ được chỉ định. Bác sĩ có thể tiêm thuốc corticosteroid gần rễ thần kinh, vào các khớp mặt nhỏ ngay tại xương cột sống cổ hay vào các cơ ở cổ để giảm đau. Ngoài ra, các loại thuốc gây tê, ví dụ như lidocaine cũng có thể được tiêm để làm thuyên giảm cơn đau.

4. Phẫu thuật

Rất hiếm trường hợp phải chỉ định phẫu thuật để điều trị chứng phẫu thuật. Phương pháp này chỉ là chọn lựa cuối cùng khi đĩa đệm, đốt sống hay các rễ dây thần kinh bị chèn ép quá nghiêm trọng.

Trước khi can thiệp ngoại khoa, bác sĩ sẽ phải cân nhắc rất kỹ lưỡng giữa lợi ích và rủi ro. Bởi phẫu thuật ở cổ có thể khiến các dây thần kinh trung ương bị tổn thương. Đồng thời những vấn đề rủi ro tiềm ẩn cũng có thể phát sinh cả trước, trong và sau phẫu thuật.

5. Các biện pháp điều trị đau cổ tại nhà

Trường hợp tình trạng đau cổ kích hoạt ở mức độ nhẹ do căng cơ hay vận động quá mức thì các biện pháp giảm đau tại nhà hoàn toàn có thể đáp ứng. Sau đây là một số gợi ý hữu ích cho bạn lúc này:

• Có thể chườm đá trong một vài ngày đầu. Sau đó, có thể tác dụng nhiệt với một miếng đệm nóng, nén nóng hay dùng chai nước ấm để chườm. Ngoài ra, tắm hay ngâm mình trong bồn nước ấm có chứa ít muối epsom.
• Xoa bóp cổ với một ít tinh dầu hay dầu nóng có thể giúp kích dây thần kinh và tăng cường lưu thông máu. Từ đó cải thiện tình trạng đau nhức và cứng cổ.
• Luyện tập thể dục với những bài tập phù hợp thể trạng để tăng cường phạm vi chuyển động cũng như độ linh hoạt của đốt sống.
• Tránh các tư thế xấu hay duy trì một tư thế trong thời gian dài.
• Khi ngủ nên chọn đệm gối phù hợp cả về độ cao lẫn chất liệu.
• Một số loại thảo dược như ngải cứu, lá lốt… sao vàng với muối rồi đắp lên vùng cổ trước khi ngủ cũng có thể giúp cải thiện cơn đau hiệu quả.

Đau cổ là triệu chứng thường gặp và không quá nguy hiểm. Tuy nhiên hãy cẩn trọng hơn nếu cơn đau kéo dài với mức độ mạnh. Lúc này có thể nó là hệ quả của các vấn đề sức khỏe cần sớm nhận được sự chăm sóc y tế kịp thời. Hãy chủ động thăm khám khi cơn đau không được khắc phục sau một vài ngày với các biện pháp hỗ trợ tại nhà.