Quả sung

Quả sung có vị ngọt, tính bình, tác dụng nhuận tràng, tiêu thũng, lợi tiểu và kiện tỳ ích vị. Bên cạnh đó nghiên cứu dược lý hiện đại cũng đã chứng minh, quả sung có thể điều trị bệnh viêm họng, hen phế quản, ổn định đường huyết, hỗ trợ điều trị ung thư phổi, sỏi gan và sỏi mật.

• Tên gọi khác: Lo va, ưu đàm thụ, dong, sung, figs (tên tiếng Anh)
• Tên khoa học: Ficus racemosa L
• Họ: Dâu tằm (danh pháp khoa học: Moraceae)

Mô tả dược liệu

1. Đặc điểm thực vật

Cây sung có chiều cao trung bình từ 15 – 20m, thân gỗ, đường kính khoảng 60 – 90cm và vỏ có màu nâu. Lá cây mọc so le, có hình bầu dục hoặc hình ngọn giáo và được phủ lông tơ. 

Quả sung mặc thành chùm trên cành nhỏ của cây, quả thường có hình dạng như quả lê và có màu cam ánh đỏ khi chín. Quả sung có đường kính trung bình khoảng 2 – 2.5cm và có cuống dài 1cm.

2. Bộ phận dùng

Sung thường được sử dụng để chế biến món ăn và sử dụng làm thuốc.

3. Phân bố

Cây sung thường phân bố ở các nước Đông Nam Á, Trung Quốc. Nepal, Parkistan, Australia, New Guinea, Sri Lanka,… Sung thường sống tại các khu vực có độ ẩm cao như vùng đất gần thác nước, sông và hồ.

4. Thu hái – sơ chế

Quả sung được hái trực tiếp, có thể dùng tươi hoặc đem sấy khô và dùng dần. Thời gian thu hái thường kéo dài từ tháng 8 – 10 hằng năm.

5. Bảo quản

Nơi khô thoáng.

6. Thành phần hóa học

Quả sung chứa các thành phần hóa học đa dạng, bao gồm shikimic acid, citric acid, auxin, glucose, sacarose, oxalic acid, malic acid, phốt pho, kali, canxi, vitamin B1, vitamin C, A, K, B, magie, đồng, mangan,…

Vị thuốc quả sung

1. Tính vị

Vị ngọt, tính bình.

2. Qui kinh

Tỳ và Vị.

3. Tác dụng dược lý

Theo y học cổ truyền:

• Tác dụng: Nhuận tràng thông tiện, kiện tỳ ích vị, tiêu thũng giải độc, nhuận phế lợi hầu, bổ máu, tiêu đàm, tiêu viêm,…
• Chủ trị: Kiết lỵ, bệnh trĩ xuất huyết, viêm họng, sản phụ thiếu sữa, chán ăn, viêm ruột, táo bón, sa trực tràng, ho, nổi mụn nhọt, đau nhức do phong thấp,…

Theo nghiên cứu dược lý hiện đại:

• Hỗ trợ điều trị tiểu đường: Nghiên cứu trên động vật vào năm 2003 cho thấy, quả sung có tác dụng cân bằng axit béo trong máu và cải thiện độ nhạy cảm với insulin.
• Điều trị các bệnh da mãn tính: Mủ từ quả sung có tác dụng loại bỏ mụn cóc và làm giảm triệu chứng của bệnh bạch biến, vẩy nến và bệnh chàm.
• Nuôi dưỡng làn da: Hàm lượng vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa trong quả sung có thể tăng cường lưu thông máu và nuôi dưỡng làn da từ sâu bên trong.
• Điều trị rụng tóc: Hàm lượng kẽm, đồng, vitamin B, magie,… trong loại quả này có tác dụng tại tạo nang tóc, tăng số lượng tóc mọc và hạn chế tình trạng rụng tóc.
• Tác dụng chống táo bón: Quả sung chứa nhiều chất xơ, vitamin và khoáng chất, có tác dụng nhuận tràng và hạn chế táo bón.
• Điều hòa huyết áp: Hàm lượng kali dồi dào trong dược liệu có thể điều hòa huyết áp và đem lại nhiều lợi ích cho tim mạch. Bên cạnh đó quả sung còn chứa các chống oxy hóa (polyphenol), có tác dụng bảo vệ thành mạch, giảm cholesterol và ngăn ngừa xơ vữa động mạch.
• Bảo vệ thị lực: Vitamin A trong quả sung có tác dụng bảo vệ thị lực. Bổ sung từ 3 – 5 quả mỗi ngày có thể giảm nguy cơ thoái hóa điểm vàng.
• Phòng ngừa ung thư: Hoạt chất trong quả sung có tác dụng tương tự benzaldehyde – giúp thu nhỏ và tiêu trừ khối u.
• Giảm cholesterol: Dược liệu này có chứa Omega 3, 6 và phytoserol, có tác dụng duy trì độ cao giãn cho mạch máu và giảm hàm lượng cholesterol trong cơ thể.
• Ngăn ngừa loãng xương: Hàm lượng canxi trong quả sung cao hơn bất cứ loại trái cây nào khác. Do đó bổ sung loại quả này vào chế độ ăn có thể duy trì sức khỏe xương khớp và giảm nguy cơ loãng xương.
• Duy trì hoạt động của hệ thần kinh: Hàm lượng magie dồi dào trong loại quả này có tác dụng duy trì hoạt động của hệ thần kinh và tăng cường cơ bắp.
• Tăng cường chức năng sinh lý: Với thành phần dinh dưỡng dồi dào, quả sung có tác dụng tăng cường sức khỏe, giảm căng thẳng và kích thích sản sinh hormone. Do đó loại quả này còn giúp tăng cường chức năng sinh lý và hỗ trợ điều trị một số bệnh lý như suy giảm ham muốn, rối loạn cương dương,…
• Bảo vệ gan: Chất xơ, vitamin, chất chống oxy hóa  trong quả sung có tác dụng ức chế tích trữ triglyceride trong gan và hạn chế nguy cơ tăng men gan, nóng gan, xơ gan,…
• Hỗ trợ điều trị bệnh trĩ: Với tác dụng nhuận tràng, quả sung có thể hỗ trợ chức năng tiêu hóa và giảm áp lực lên tĩnh mạch trực tràng – hậu môn. Bên cạnh đó, sung còn có đặc tính chống viêm, giúp ngăn ngừa tình trạng sưng đau và sung huyết ở búi trĩ.
• Kiểm soát triệu chứng của bệnh Alzheimer: Thực nghiệm trên chuột mắc bệnh Alzheimer cho thấy, quả sung làm giảm cytokine (thành phần gây viêm) và ngăn chặn quá trình thoái hóa tế bào thần kinh.
• Giảm viêm họng: Chất nhầy trong quả sung có tác dụng làm dịu, giảm đau và bảo vệ niêm mạc hầu họng. Bên cạnh đó sử dụng nước ép từ quả sung còn hạn chế áp lực và giảm viêm ở dây thanh quản.

4. Cách dùng – liều lượng

Có thể dùng quả sung bằng cách ăn trực tiếp, sắc uống hoặc dùng ngoài. Nếu dùng uống, nên sử dụng từ 30 – 60g/ ngày.

Một số bài thuốc chữa bệnh từ quả sung

1. Bài thuốc chữa viêm họng từ quả sung

• Cách 1: Chuẩn bị một ít quả sung tươi. Đem sung sấy khô, sau đó tán thành bột mịn. Mỗi lần dùng một ít bột, thổi trực tiếp vào cổ họng.
• Cách 2: Gọt vỏ sung tươi, sau đó thái phiến và sắc lấy nước. Cho đường phèn vào nước sắc, đun lửa nhỏ và cô thành cao. Mỗi lần dùng 1 ít cao ngậm cho đến khi tan hoàn toàn.

2. Bài thuốc từ quả sung điều trị hen phế quản

• Chuẩn bị: Một lượng sung tươi vừa đủ.
• Thực hiện: Đem sung rửa sạch, sau đó để ráo, giã nát và ép lấy nước uống. Thực hiện mỗi ngày 1 lần cho đến khi khỏi hẳn.

3. Dùng sung trị rối loạn tiêu hóa do tỳ vị hư nhược

• Chuẩn bị: Sung tươi 30g.
• Thực hiện: Rửa sạch sung, sau đó thái nhỏ và sao hơi cháy. Mỗi ngày dùng 10g hãm với nước sôi trong 20 phút, thêm 1 ít đường phèn và dùng uống thay cho nước trà.

4. Chữa táo bón bằng quả sung

• Cách 1: Dùng 9g sung tươi và sắc uống hàng ngày.
• Cách 2: Ăn từ 3 – 5 quả sung chín/ ngày.
• Cách 3: Chuẩn bị 10 quả sung tươi, sau đó rửa sạch và chẻ đôi. Làm sạch 1 đoạn ruột heo, sau đó thái nhỏ và trộn đều với sung. Đem hầm trong nhiều giờ cho mềm, thêm gia vị và ăn hết trong ngày.

5. Trị sản phụ thiếu sữa bằng quả sung tươi

• Chuẩn bị: Móng lợn 500g và sung tươi 130g.
• Thực hiện: Đem rửa sạch, chặt nhỏ móng lợn và chẻ đôi quả sung. Cho vào nồi, thêm nước và hầm thật nhừ. Khi ăn, nêm nếm gia vị vừa phải.

6. Bài thuốc trị lở loét và mụn nhọt bằng sung

• Chuẩn bị: Một ít sung chín.
• Thực hiện: Đem sao khô quả sung, tán bột mịn và rắc lên vết loét. Đồng thời nên sắc quả sung tươi và ngâm rửa vùng da tổn thương trong 20 phút.

7. Giảm đau đầu bằng nhựa từ quả sung

• Chuẩn bị: Nhựa lấy từ quả sung hoặc lá.
• Thực hiện: Phết nhựa lên giấy và dán trực tiếp lên 2 bên huyệt Thái dương.

8. Dùng quả sung chữa ho khan không kèm đờm

• Chuẩn bị: 50 – 100g sung chín tươi và 50 – 100g gạo.
• Thực hiện: Sung gọt bỏ vỏ và nấu với gạo thành cháo. Chia thành nhiều lần ăn và dùng hết trong ngày.

9. Bài thuốc trị viêm loét dạ dày tá tràng bằng sung khô

• Chuẩn bị: Một ít sung sao khô
• Thực hiện: Đem sung tán bột và cất vào hũ thủy tinh dùng dần. Mỗi lần sử dụng 6 – 9g uống cùng với nước ấm.

10. Chữa chứng sa đì sau sinh

• Chuẩn bị: Tiểu hồi hương 9g và 2 quả sung chín
• Thực hiện: Đem sắc uống.

11. Bài thuốc chữa viêm khớp

• Cách 1: Dùng sung tươi hầm với thịt lợn nạc, ăn hết trong ngày.
• Cách 2: Hoặc dùng 2 – 3 quả sung tươi, thái nhỏ và chiên với trừng gà.

12. Dùng quả sung hỗ trợ điều trị các bệnh sinh lý

• Chuẩn bị: 2 – 3 quả sung và 1 ít sữa.
• Thực hiện: Chẻ đôi quả sung và ngâm với sữa qua đêm. Sáng hôm sau, ăn cả nước và cái.

13. Bài thuốc trị ung thư phổi từ quả sung xanh

• Chuẩn bị: Chè xanh 10g và quả sung xanh 20 quả.
• Thực hiện: Rửa sạch nguyên liệu và cho vào nồi nước đun trong 20 phút. Dùng nước uống thay trà liên tục trong nhiều tháng.

14. Chữa khàn tiếng, mất giọng với quả sung

• Chuẩn bị: 20g quả sung và một ít mật ong/ đường phèn.
• Thực hiện: Sắc quả sung với nước, sau đó thêm mật ong/ đường phèn vào và dùng uống trong ngày.

15. Chữa trĩ bằng bài thuốc xông từ quả sung

• Chuẩn bị: 10 – 20 quả sung.
• Thực hiện: Đem sung đun với 2l nước, sau đó dùng để xông và rửa hậu môn. Thực hiện từ 3 – 5 liệu trình (mỗi liệu trình kéo dài 7 ngày)

16. Chữa hen suyễn với mủ từ quả sung

• Chuẩn bị: Vài quả sung xanh
• Thực hiện: Chẻ quả sung và lấy mủ, đem hòa với mật ong và uống trước khi ngủ.

17. Bài thuốc trị sỏi gan và sỏi mật

• Chuẩn bị: 50 – 60g quả sung khô.
• Thực hiện: Đem sung sắc với 4 bát nước, còn 1 bát và chia thành nhiều lần uống trong ngày. Thực hiện liên tục trong 2 – 3 tháng để đạt được kết quả tốt.

Những điều cần lưu ý khi sử dụng quả sung

Khi sử dụng quả sung, bạn nên lưu ý những điều sau đây:

• Sung có tác dụng hoạt huyết nên cần tránh dùng cho phụ nữ mới mang thai. Sử dụng sung trong 3 tháng đầu thai kỳ có thể gây sảy thai.
• Những người bị dị ứng với mủ cao su có thể dị ứng với mủ bên trong quả sung. Do đó bạn nên cân nhắc trước khi dùng sung để điều trị.
• Dược liệu này chứa nhiều vitamin K có tác dụng thúc đẩy quá trình đông máu. Vì vậy cần tránh dùng khi đang điều trị bằng thuốc chống đông máu như warfarin.
• Ăn quá nhiều sung có thể gây tiêu chảy và phân lỏng.

Quả sung đem lại nhiều lợi ích đối với sức khỏe và có thể hỗ trợ điều trị một số bệnh lý thường gặp. Tuy nhiên trước khi dùng dược liệu này để chữa bệnh, bạn nên tham vấn bác sĩ để giảm các rủi ro và tác dụng không mong muốn.