Hội chứng Zollinger-Ellison là gì? Nguyên nhân, Biểu Hiện, Điều Trị

Hội chứng Zollinger-Ellison (ZE) là bệnh lý hình thành do sự xuất hiện của một hoặc nhiều khối u ở tá tràng hoặc tụy. Các khối u này có thể kích thích sản xuất dư thừa acid dạ dày dẫn đến viêm loét dạ dày và tá tràng. 

Hội chứng Zollinger-Ellison là gì?

Zollinger-Ellison là tình trạng bệnh lý gây ảnh hưởng đến đường tiêu hóa. bệnh đặc trưng bởi sự hình thành của các khối u trong tụy hoặc tá tràng. Có thể chỉ xuất hiện một khối u nhưng cũng có thể nhiều hơn một khối u. Ngoài ở tá tràng và tụy, những khối u này cũng có thể xảy ra ở các vị trí khác như túi mật, nang lympho, buồng trứng hoặc gan,…

Những khối u hình thành có thể kích thích sản sinh ra nhiều hormone gastrin. Hormone này sẽ gây sản xuất quá nhiều acid dạ dày và gây viêm loét dạ dày hoặc tá tràng. Theo các chuyên gia, có khoảng một nửa khối u có thể biến chứng ung thư nhưng cũng có thể lành tính và không gây bất kỳ ảnh hưởng nào.

Mặc dù là bệnh lý hiếm gặp nhưng hội chứng Zollinger-Ellison có thể xảy ra ở bất kỳ thời điểm nào trong cuộc sống. Có thể bắt gặp bệnh ở bất cứ độ tuổi nào nhưng thường thấy ở người cao tuổi, từ 50 trở lên.

Nguyên nhân dẫn đến hội chứng Zollinger-Ellison

Cho đến nay, các nhà khoa học vẫn chưa xác định được nguyên nhân chính xác gây nên hội chứng Zollinger-Ellison. Bởi trong hầu hết các trường hợp mắc bệnh đều không có lý do rõ ràng. Tuy nhiên, trong khoảng 25% trường hợp mắc bệnh đều liên quan đến tình trạng gây ra khối u dị truyền gọi là u tuyến nội tiết loại 1.

Triệu chứng hội chứng Zollinger-Ellison

Hội chứng Zollinger-Ellison thường xuất hiện với các biểu hiện sau:

• Đau bụng, đặc biệt là đau ở vùng thượng vị
• Tiêu chảy
• Ợ nóng
• Buồn nôn hoặc nôn
• Chảy máu tiêu hóa do biến chứng của ổ loét
• Giảm cân ngoài ý muốn
• Chán ăn

Khi nào bệnh nhân cần thăm khám?

Người bệnh cần tiến hành thăm khám khi các triệu chứng đau và nóng rát ở bụng, ngực ngày càng nghiêm trọng hơn. Ngoài ra, bệnh nhân cũng nên đến ngay bệnh viện kiểm tra nếu biểu biện buồn nôn hoặc nôn, tiêu chảy không có dấu hiệu thuyên giảm.

Biến chứng của hội chứng Zollinger-Ellison

Nếu các khối u hình thành trong hội chứng Zollinger-Ellison là ác tính thì nếu không có biện pháp kiểm soát kịp thời, chúng có thể làn rộng đến gan và hạch bạch huyết gần ruột non và tuyến tụy. Khi đó, người bệnh sẽ gặp phải các biến chứng như:

Chẩn đoán hội chứng Zollinger-Ellison

Dựa vào dấu hiệu và triệu chứng bệnh cùng với kết quả xét nghiệm cận lâm sàng sau đây, bác sĩ sẽ chẩn đoán bệnh và đưa ra biện pháp chữa trị phù hợp.

• Xét nghiệm máu: Lấy một mẫu máu và tiến hành phân tích để xem nồng độ gastrin có tăng hay không. Nếu nồng độ gastrin tăng cao chỉ ra khối u xuất hiện trong tuyến tụy hoặc tá tràng. Tuy nhiên, đôi khi gastrin tăng không biểu thị sự hình thành của khối u mà là do yếu tố khác gây nên. Chẳng hạn, hormone này tăng có thể là do người bệnh đang dùng thuốc giảm acid như thuốc ức chế bơm proton hoặc do dạ dày không tạo acid. Do đó, để chẩn đoán bệnh chính xác bằng xét nghiệm máu, người bệnh nên nhịn ăn trước khi thực hiện xét nghiệm. Đồng thời nên ngưng sử dụng các loại thuốc làm giảm acid
• Nội soi qua đường tiêu hóa: Đặt một dụng cụ mỏng có gắn máy ảnh ánh sáng và video xuống cổ họng rồi vào dạ dày, tá tràng của bệnh nhân để tìm vết loét. Bên cạnh đó, thông qua biện pháp chẩn đoán này, bác sĩ sẽ lấy một mẫu sinh thiết từ tá tràng để tiến hành kiểm tra sự hiện diện của khối u sản xuất gastrin. Trước khi nội soi, người bệnh không nên ăn bất kỳ thức ăn gì sau nửa đêm.
• Siêu âm qua nội soi: Trong thủ thuật này, bác sĩ sẽ kiểm tra tá tràng, dạ dày và tuyến tụy của người bệnh bằng một ống soi gắn đầu dò siêu âm. Đầu dò này thực hiện nhiệm vụ kiểm tra chặt chẽ và giúp phát hiện khối u. Đồng thời, chúng cũng có tác dụng loại bỏ mẫu mô. Bệnh nhân không nên ăn gì sau nửa đêm trước khi bắt đầu siêu âm.
• Xét nghiệm hình ảnh: Chụp CT hay chụp cộng hưởng từ MRI được thực hiện để xác định vị trí của khối u

Điều trị hội chứng Zollinger-Ellison

Hội chứng Zollinger-Ellison nếu không điều trị kịp thời có thể gây tử vong. Do đó, để kéo dài thời gian sống, điều đầu tiên bệnh nhân cần làm là tiến hành thăm khám và điều trị theo chỉ định của bác sĩ. Thông thường, các chữa trị ban đầu thường hướng về việc loại bỏ acid dư thừa. Bên cạnh đó, tùy vào kích thước và tính di căn của khối u mà bác sĩ sẽ chỉ định biện pháp chữa trị phù hợp.

1. Điều trị acid dư thừa

Để kiểm soát lượng acid dư thừa trong dạ dày và tá tràng, bệnh nhân nên sử dụng thuốc ức chế bơm proton. Các loại thuốc giúp giảm acid dạ dày thường được kê đơn như Omeprazole (Prilosec và Zegerid), Rabeprazole (Aciphex), Lansoprazole (Prevacid), Esomeprazole (Nexium) và Pantoprazole (Protonix).

Tuy nhiên, trong quá trình dùng thuốc, bệnh nhân cũng nên thận trọng. Bởi theo Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm cho biết, việc sử dụng thuốc ức chế bơm proton theo toa trong thời gian dài có thể làm tăng nguy cơ gãy xương hông, cột sống và cổ tay. Đặc biệt là những bệnh nhân cao tuổi, từ 50 trở lên nên lưu ý, thăm khám thường xuyên khi sử dụng các loại thuốc này.

2. Điều trị khối u

Trong trường hợp người bệnh chỉ có một khối u, bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân thực hiện phẫu thuật để loại bỏ chúng nhằm ngăn chặn tình trạng khối u lớn và gây biến chứng. Tuy nhiên, nếu tụy hoặc tá tràng của người bệnh xuất hiện nhiều khối u, đặc biệt khối u tăng dần kích thước và di căn đến gan, phẫu thuật không phải là giải pháp được chỉ định. Khi đó, bác sĩ sẽ đề nghị các biện pháp chữa trị phù hợp khác như:

• Ghép gan
• Sử dụng hóa trị để làm chậm sự phát triển của khối u
• Tiêm thuốc vào khối u để giảm triệu chứng và ngăn ngừa ung thư
• Loại bỏ khối u bằng cách cắt nguồn cung cấp máu
• Sử dụng nhiệt để tiêu diệt tế bào ung thư

Hội chứng Zollinger-Ellison là bệnh lý hiếm gặp nhưng nguy hiểm. Do đó, bệnh cần được phát hiện và điều trị sớm nhằm ngăn ngừa khối u phát triển gây biến chứng ung thư, đe dọa đến tính mạng ngươi bệnh.