Co thắt thực quản – Nguyên nhân và cách điều trị tốt nhất

Co thắt thực quản là sự co bóp đột ngột, bất thường của ống dẫn thức ăn (thực quản). Tình trạng này có thể dẫn đến đau đớn và một số ảnh hưởng nhất định đến cuộc sống của người bệnh.

Co thắt thực quản là gì?

Thực quản là ống nối miệng và dạ dày. Thông thường, thực quản sử dụng một loạt các cơn co thắt có kiểm soát, phối hợp để vận chuyển thức ăn từ miệng đến dạ dày. Tuy nhiên, trong một số trường hợp nhất định các cơn co thắt các cơ thực quản có thể trở nên bất thường gây đau ngực dữ dội, đột ngột và kéo dài trong vài phút đến vài giờ.

Co thắt thực quản hiếm khi trở nên nghiêm trọng và có thể không cần điều trị. Tuy nhiên, đôi khi các cơn co thắt có thể xảy ra thường xuyên và ngăn cản thức ăn, thức uống đi qua thực quản. Trong trường hợp này, người bệnh cần đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị thích hợp.

Có hai loại co thắt cơ bản bao gồm:

• Co thắt thực quản lan tỏa: Là tình trạng co thắt gây đau và thường đi kèm với việc nôn thức ăn hoặc chất lỏng.
• Co thắt thực quản cục bộ: Là tình trạng co thắt nghiêm trọng, gây đau đớn toàn bộ thực quản và có thể dẫn đến trào ngược axit dạ dày.

Nguyên nhân gây co thắt thực quản

Hiện tại, các bác sĩ vẫn không biết nguyên nhân chính xác dẫn đến tình trạng co thắt thực quản. Tuy nhiên, tình trạng này thường được xem là một dạng rối loạn vận động. Đây là một hoạt động bất thường của các dây thần kinh kiểm soát các cơ bắp vận động khi nuốt thức ăn hoặc đồ uống.

Một số yếu tố và tình trạng có thể dẫn đến co thắt cơ thực quản bao gồm:

• Sử dụng một số thực phẩm và đồ uống, bao gồm rượu vang đỏ, thực phẩm quá nóng hoặc quá lạnh.
• Có bệnh trào ngược dạ dày thực quản (hội chứng GERD), đặc biệt là khi người bệnh có sẹo hoặc bị hẹp thực quản.
• Đang áp dụng các biện pháp điều trị ung thư, chẳng hạn như phẫu thuật thực quản hoặc xạ trị ở ngực, cổ, đầu.
• Thường xuyên lo lắng hoặc bệnh trầm cảm.

Co thắt thực quản là một tình trạng hiếm gặp và có xu hướng xảy ra ở những người trong độ tuổi từ 60 đến 80. Ngoài ra phụ nữ cũng có tỷ lệ bị co thắt cao hơn nam giới.

Dấu hiệu nhận biết co thắt thực quản

Triệu chứng cơ bản của một người bị co thắt thực quản là khó nuốt và đau ngực. Đôi khi các cơn co thắt có thể dẫn đến mất ngủ và gây ra cảm giác như một cơn đau tim. Các triệu chứng kèm theo khác có thể bao gồm:

• Ép đau ở ngực. Cơn đau thường dữ dội và bạn có thể nhầm nó là đau tim (đau thắt ngực).
• Có cảm giác bị nghẹn trong cổ họng.
• Bị trào ngược axit dạ dày, thức ăn hoặc chất lỏng chảy ngược vào cổ họng.
• Ợ nóng, ợ chua.

Đôi khi tình trạng co thắt có thể trở nên nghiêm trọng. Do đó, gọi cho cấp cứu hoặc đến bệnh viện ngay khi bị co thắt kèm đau thắt ngực, đau tim hoặc khó thở.

Chẩn đoán co thắt thực quản

Bởi vì các cơn co thắt có thể tương tự như các triệu chứng bệnh tim, do đó bác sĩ sẽ tiến hành các xét nghiệm kiểm tra sức khỏe và vấn đề tim mạch. Sau khi loại bỏ nguyên nhân nguy hiểm có liên quan đến sức khỏe tim mạch như bệnh động mạch vành, bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm kèm theo bao gồm:

• Nội soi thực quản: Để quan sát bên trong thực quản. Đôi khi bác sĩ có thể loại bỏ một mẫu mô trong quá trình nội soi để kiểm tra trong phòng thí nghiệm (được gọi là sinh thiết).
• Nhân trắc học thực quản: Là biện pháp đo các cơn co thắt khi một người nuốt thức ăn hoặc chất lỏng.
• Đánh giá hoạt động của cơ nuốt: Người bệnh sẽ uống một chất lỏng đặc và phản quang, sau đó bác sĩ sẽ chụp X-quang thực quản.  Các hình ảnh sẽ cho thấy chất lỏng di chuyển từ thực quản đến dạ dày có tốt hay không. Xét nghiệm này thường được chỉ định nếu bác sĩ nghi ngờ tình trạng co thắt thực quản cục bộ.
• Theo dõi pH thực quản: Xét nghiệm này kiểm tra tình trạng trào ngược dạ dày thực quản bằng cách đo sự cân bằng pH trong thực quản.

Nếu các cơn cơ thắt xảy ra nhiều lần mà không tìm thấy nguyên nhân, bác sĩ có thể tiến hành các xét nghiệm cụ thể, chuyên môn khác. Co thắt thực quản đôi khi cần nhiều năm để chẩn đoán và là dấu hiệu cho một số tình trạng y tế nghiêm trọng khác.

Biện pháp chữa co thắt thực quản

Có nhiều lựa chọn điều trị các cơn co thắt ở thực quản tùy thuộc vào tần suất và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Nếu cơn co thắt diễn ra không thường xuyên, bác sĩ có thể khuyên người bệnh nên tránh các thực phẩm hoặc các yếu tố gây co thắt. Nếu các cơn co thắt diễn ra thường xuyên và gây ảnh hưởng đến người bệnh, bác sĩ có thể đề nghị một số cách điều trị như:

1. Thay đổi chế độ ăn uống

Thay đổi chế độ ăn uống là cách điều trị đơn giản và mang lại hiệu quả tương đối tốt, đặc biệt là cơ thắt thực quản lan tỏa.

Giữ một danh sách các loại thực phẩm và đồ uống có thể gây ra các cơn co thắt và tránh sử dụng để cải thiện tình trạng. Ngoài ra, ghi lại nhiệt độ, số lượng, các thành phần khác (gia vị, chất tạo mùi,…) cũng có thể giúp ích trong việc kiểm tra nguyên nhân gây co thắt.

Ở một số đối tượng, thực phẩm cay có thể dẫn đến cơn co thắt. Do đó, hãy đặc biệt cẩn thận khi sử dụng các món ăn cay.

2. Thay đổi lối sống

Đôi khi bác sĩ có thể đề nghị người bệnh thay đổi lối sống để cải thiện tình trạng co thắt ở thực quản. Một số đề nghị phổ biến bao gồm:

• Giảm cân nếu thừa cân hoặc béo phì
• Tránh quần áo bó sát
• Ăn nhiều bữa nhỏ và thường xuyên hơn thay vì một bữa ăn lớn
• Không ăn thức ăn quá nóng hoặc quá lạnh. Chọn các loại thức ăn ấm để bảo vệ thực quản và dạ dày
• Tăng lượng chất xơ trong khẩu phần ăn uống
• Không ăn quá gần giờ đi ngủ hoặc trước khi nằm
• Bỏ thuốc là hoặc tránh khỏi khói thuốc lá
• Tránh sử dụng rượu, đặc biệt là rượu vang đỏ
• Kiểm soát căng thẳng, tránh lo âu, áp lực, stress, trầm cảm

3. Biện pháp tự nhiên

Một số biện pháp tự nhiên có thể cải thiện và điều trị các cơn cơ thắt thực quản bao gồm:

• Sử dụng tinh dầu bạc hà: Nhiều nghiên cứu cho rằng tinh dầu bạc hà có thể giúp các cơ thư giãn, bao gồm cả các cơ ở thực quản. Người bệnh có thể cho một vài giọt tinh dầu bạc hà vào một cốc nước, dùng uống hoặc ngậm kẹo bạc hà để ngăn ngừa các cơn co thắt.
• Chiết xuất cam thảo: Có tác dụng làm giảm cơ trơn và cải thiện tình trạng co thắt. Sử dụng chiết xuất cam thảo trước bữa ăn 2 giờ để hạn chế tình trạng co thắt.

4. Thuốc điều trị

Trong trường hợp các cơn co thắt gây ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ, tiêu hóa thức ăn, bác sĩ có thể kê một số loại thuốc điều trị. Các loại thuốc phổ biến bao gồm:

• Thuốc ức chế bơm Proton
• Thuốc kháng Histamine H2 nếu bạn bị GERD
• Thuốc chẹn canxi (thường dùng cho các vấn để tim hoặc chống trầm cảm)
• Tiêm Botulinum vào thực quản để thư giãn cơ nuốt, cải thiện các cơn co thắt một cách nhanh chóng và thường phải tiêm nhắc lại sau vài tháng.

5. Phẫu thuật

Nếu thuốc và thay đổi lối sống không có tác dụng điều trị, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật. Đây là phương pháp điều trị duy nhất có thể cải thiện các cơn co thắt ở thực quản một cách vĩnh viễn. Có hai loại phẫu thuật cơ bản như sau:

• Phẫu thuật cắt cơ: Trong phẫu thuật này, bác sĩ có thể cắt phần cơ dày ở bên dưới thực quản, sau đó cắt bỏ cơ đáy thực quản. Điều này có thể làm suy yếu hoạt động của cơ co thắt và hạn chế các cơn co thắt quá mức.
• Phẫu thuật nội soi: Để thực hiện phẫu thuật này, bác sĩ sẽ dẫn một ống nội soi có gắn thiết bị quan sát xuống thực quản, sau đó tiến hành rạch một đường ở thực quản để làm suy yếu cơ co thắt thực quản.

Co thắt thực quản là một tình trạng tương đối hiếm gặp và có thể là biến chứng của rối loạn tâm lý, trầm cảm hoặc trào ngược dạ dày thực quản. Người bệnh cần tìm ra các nguyên nhân để có biện pháp điều trị phù hợp. Ngoài ra, duy trì thói quen lối sống lành mạnh và xác định nhóm thức ăn và đồ uống có thể gây co thắt là một cách phòng ngừa mang lại hiệu quả tương đối cao.