Xuất huyết tiêu hóa dưới là gì? Cách nhận biết và điều trị

Xuất huyết tiêu hóa dưới chiếm khoảng 20 – 25% các trường hợp xuất huyết tiêu hóa. Tình trạng này thường được xem là dấu hiệu của một số bệnh lý như viêm túi thừa, bệnh trĩ, viêm đại tràng hoặc các khối u đại tràng.

Xuất huyết tiêu hóa dưới là gì?

Xuất huyết đường tiêu hóa dưới có tên khoa học là Lower gastrointestinal bleeding (LGIB) là tình trạng xuất huyết ở bất cứ vị trí nào thuộc đường tiêu hóa dưới và cần được điều trị cấp cứu để tránh biến chứng nguy hiểm.

Khoảng 85% các trường hợp xuất huyết đường tiêu hóa dưới xuất phát từ đại tràng, 10% là do máu chảy từ đường tiêu hóa trên và 5% các trường hợp có liên quan đến tổn thương và bệnh lý từ ruột non. Tuy nhiên, đôi khi bác sĩ có thể không tìm được nguyên nhân dẫn đến xuất huyết đường tiêu hóa dưới.

Chảy máu đường tiêu hóa dưới là trường hợp ít gặp hơn xuất huyết tiêu hóa trên. Bệnh thường phổ biến ở nam giới và nguy cơ mắc bệnh tăng theo thời gian. Một số trường hợp có thể liên quan đến bệnh lý túi thừa hoặc các bệnh lý mạch máu, rối loạn chảy máu ở nam giới cao tuổi.

Dấu hiệu nhận biết xuất huyết tiêu hóa dưới

Xuất huyết đường tiêu hóa dưới thường xuất phát từ van hồi – manh tràng, đại tràng, trực tràng và hậu môn. Một trong những triệu chứng phổ biến nhất của chảy máu đường tiêu hóa dưới là có máu trong phân. Máu có thể có màu nâu sẫm hoặc đỏ tươi (không có màu đen hoặc giống hắc ín).

Mất máu nghiêm trọng có thể dẫn đến một số triệu chứng kèm theo như:

• Mệt mỏi
• Giảm huyết áp
• Da nhợt nhạt, xanh xao
• Đau bụng
• Giảm cảm giác thèm ăn

Một số triệu chứng nghiêm trọng khác bao gồm:

• Nhịp tim nhanh
• Đau thắt ngực
• Rối loạn ý thức, hôn mê
• Nhồi máu cơ tim
• Sốc mất máu
• Đột quỵ

Nguyên nhân gây xuất huyết tiêu hóa dưới

Có nhiều nguyên nhân khác nhau khiến đường tiêu hóa dưới bị kích thích hoặc tổn thương dẫn đến xuất huyết. Những nguyên nhân và yếu tố rủi ro bao gồm:

• Bệnh lý túi thừa
• Viêm đại tràng
• Rối loạn máu hoặc loạn sản mạch máu
• Khối u đại tràng, ruột non có thể lành tính hoặc ác tính
• Bệnh lý hậu môn như nứt kẽ hậu môn, táo bón, bệnh trĩ
• Giãn tĩnh mạch đại tràng
• Thiếu máu cục bộ
• Loét tĩnh mạch
• Ung thư đại trực tràng
• Thường xuyên sử dụng một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc chống viêm không chứa Steroid.

Ngoài ra, một số nguyên nhân hiếm gặp khác cũng có thể dẫn đến chảy máu ở đường tiêu hóa dưới như: Hẹp động mạch chủ ruột non, phình vỡ động mạch chủ ở bụng, suy giảm chức năng tiểu cầu, suy thận mạn, sử dụng thuốc chống đông máu.

Chẩn đoán xuất huyết tiêu hóa dưới

Đánh giá, chẩn đoán cần được thực hiện càng sớm càng tốt để hạn chế biến chứng và nguy cơ tử vong. Một số xét nghiệm thường được sử dụng để chẩn đoán xuất huyết đường tiêu hóa dưới bao gồm:

• Nội soi đại tràng được chỉ định cho hầu hết các trường hợp xuất huyết hệ thống tiêu hóa dưới. Nội soi thường phù hợp cho tình trạng chảy máu nhẹ hoặc trung bình, trường hợp chảy máu nặng có thể gây khó quan sát và làm sai lệch kết quả.
• Nội soi ruột non thường được áp dụng ở trẻ em.
• Nội soi viên nang thược được chỉ định cho các trường hợp nội soi thông thường khó tiếp cận vị trí tổn thương và xuất huyết.
• Chụp mạch máu chỉ được thực hiện trong trường hợp vẫn đang chảy máu và đặc biệt là hiệu quả trong trường hợp loạn sản mạch và chẩn đoán các bệnh lý túi thừa.
• Nội soi mở thường là nội soi đại tràng thông qua việc mở ruột non để xác định vị trí chảy máu và xử lý phẫu thuật.

Điều trị xuất huyết tiêu hóa dưới

Điều trị xuất huyết tiêu hóa dưới phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng và nguyên nhân gây chảy máu. Việc cần ưu tiên trong quá trình điều trị là cầm máu và hồi sức nội khoa. Một số biện pháp điều trị phổ biến thường bao gồm:

1. Điều trị nội soi

Nội soi được chỉ định để điều trị trong hầu hết các tình trạng xuất huyết tiêu hóa. Nội soi thường mang lại kết quả cao khi điều trị xuất huyết dạ dày do polyp đại tràng, trường hợp các khối u lành tính có thể cần phẫu thuật để loại bỏ. Trường hợp viêm túi thừa, bác sĩ có thể đề nghị tiêm Epinephrine, đông máu hoặc đông tĩnh mạch để điều trị.

Điều trị xuất huyết đường tiêu hóa dưới bằng phương pháp nội soi an toàn, hiệu quả và tỷ lệ tái phát thấp. Việc lựa chọn điều trị phụ thuộc vào vị trí chảy máu và nhu cầu điều trị của người bệnh.

2. Thuyên tắc mạch máu chọn lọc

Tương tự như nội soi, thuyên tắc mạch máu chọn lọc có thể làm co mạch máu và giảm lưu lượng máu lưu thông. Tỷ lệ ngưng xuất huyết là 59 – 90% các trường hợp.

Sau khi xác định được mạch máu, bác sĩ có thể tiêm Vasopressin để làm tắc mạch máu để cầm máu và ngăn ngừa các biến chứng.

3. Phẫu thuật

Phẫu thuật thường được chỉ định trong các trường hợp khẩn cấp, dành cho bệnh nhân mất ổn định huyết động và cần truyền một lượng máu lớn để tránh mất máu dẫn đến tử vong. Tỷ lệ cần phẫu thuật khoảng 18 – 25% các trường hợp.

Các trường hợp cụ thể thường được chỉ định phẫu thuật bao gồm:

• Ung thư hoặc xuất hiện khối u trong gây chảy máu.
• Bệnh viêm ruột
• Chảy máu nghiêm trọng không thể điều trị bằng phương pháp nội khoa.
• Bệnh nhân có huyết áp không ổn định và đã truyền hơn 6 đơn vị máu.
• Xuất huyết đường tiêu hóa dưới tái phát.
• Có dấu hiệu sốc do mất máu.

Hầu hết các trường hợp, phẫu thuật được thực hiện thông qua ống nội soi. Điều này có thể giảm giảm các rủi ro khi phẫu thuật và tăng tỷ lệ hồi phục.

4. Điều trị các bệnh lý liên quan

Sau khi xác nhận được nguyên nhân gây xuất huyết hệ thống tiêu hóa dưới, người bệnh cần tiến hành điều trị các bệnh lý liên quan để tránh tình trạng xuất huyết tái phát:

• Viêm túi thừa là nguyên nhân dẫn đến xuất huyết đường tiêu hóa dưới nghiêm trọng. Việc điều trị thường thông qua tiêm Epinephrine hoặc đông mạch máu. Trường hợp nghiêm trọng, bác sĩ có thể chỉ định cắt một nửa đại trạng.
• Loạn sản mạch máu chiếm khoảng 40% các trường hợp xuất huyết hệ thống tiêu hóa dưới và thường xuất hiện ở bệnh nhân trên 50 tuổi. Điều trị thường là chích xơ, đốt điện hoặc sử dụng các loại thuốc làm co mạch máu.
• Khối u đại trạng hoặc Polyp đại tràng cần phẫu thuật để loại bỏ.
• Nứt hậu môn và trĩ thường được điều trị bằng các thủ thuật chuyên môn hoặc phẫu thuật.
• Viêm loét đại tràng, bệnh Crohn, viêm hậu môn thường gây chảy máu nhẹ và được điều trị nôi khoa (dùng thuốc).

Xuất huyết đường tiêu hóa dưới thường không quá phổ biến nhưng trường hợp chảy máu nghiêm trọng có thể dẫn đến tử vong. Do đó, nếu nhận thấy các dấu hiệu bệnh, hãy gọi cho cấp cứu hoặc đến bệnh viên ngay lập tức.