Hay buồn nôn khan là bệnh gì? Dấu hiệu nhận biết và điều trị

Nôn khan là cảm giác buồn nôn nhưng không có dịch nôn. Đây không phải là bệnh và có thể là triệu chứng xảy ra do thói quen ăn uống, vận động hoặc là nguyên nhân ban đầu của chứng trào ngược dạ dày. Cần xác định rõ nguyên nhân nôn khan để có phương hướng điều trị thích hợp và kịp thời.

Nôn khan là bệnh gì?

Triệu chứng nôn khan xảy ra khi chúng ta có cảm giác buồn nôn và cố gắng để nôn nhưng lại không có dịch trào ngược. Tình trạng này xảy ra rất phổ biến do nguyên nhân sinh lý hoặc bệnh lý. Trường hợp xấu nôn khan có thể là dấu hiệu của bệnh đường tiêu hoá, trào ngược dạ dày, bệnh tim mạch hoặc các rối loạn chức năng thần kinh…

Nôn khan xảy ra khi cơ hoành của bạn co thắt và đường thở đóng, đem lại cảm giác giống như mình đang muốn nôn mửa. Người bị buồn nôn khan có thể gặp phải các vấn đề như đau bụng, đau đầu, mệt mỏi, chán ăn,… hoặc đơn giản chỉ bị nôn khan không kèm theo biểu hiện nào. Nguyên nhân của nôn khan có thể bị ảnh hưởng bởi một số điều kiện thể chất và tâm lý. Mặc dù triệu chứng xảy ra ở mọi đối tượng nhưng tỷ lệ nôn khan cao nhất thường là ở phụ nữ mang thai và người bệnh đang được điều trị ung thư.

Nguyên nhân gây ra nôn khan

Lý giải cho câu hỏi hay buồn nôn khan là bệnh gì, các bác sĩ đã đưa ra những nguyên nhân cụ thể là:

Do stress, hoặc các vấn đề tâm lý

Ảnh hưởng tâm lý có thể tác động đến toàn bộ hoạt động của cơ thể.  Nếu người bệnh stress thường xuyên cũng sẽ có thay đổi về thể chất nhất định, đầu tiên phải kể đến là hệ tiêu hoá bao gồm ruột và dạ dày. Ruột và các dây thần kinh có sự liên kết chặt chẽ với nhau. 

Nhờ có hệ thần kinh đưa thông tin mà ruột sẽ giãn rộng hoặc co lại để đẩy thức ăn vào đường tiêu hóa. Nếu như người bệnh thường xuyên lo lắng thì các dây thần kinh sẽ tạo ra các đợt co thắt bổ sung và làm rối loạn hoạt động tiêu hoá. 

Buồn nôn khan do tác dụng của thuốc

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng số người bệnh điều trị bằng thuốc chống lo âu có biểu hiện buồn nôn và nôn khan cao hơn những loại thuốc khác. Nguyên nhân là vì các loại thuốc điều trị trầm cảm nói chung đều chứa thành phần kích thích hệ thần kinh, từ đó xảy ra tăng co thắt ở ruột và dạ dày khiến bạn có cảm giác nôn khan. Hãy tìm đến bác sĩ nếu bạn đang điều trị với thuốc và nhận thấy biểu hiện nôn khan thường xuyên. 

Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD)

Trào ngược dạ dày thực quản là tên gọi chung của các triệu chứng ợ nóng, nôn khan, nôn ra dịch axit và khó chịu khi nuốt hoặc thở. Đây cũng là nguyên nhân phổ biến gây nôn khan ở mọi đối tượng và có thể ngăn chặn bằng cách thay đổi thói quen ăn uống. Điều trị với thuốc và kiêng các thực phẩm cay hay dầu mỡ.

Nôn khan do ốm nghén

Nôn, buồn nôn hay nôn khan đều là những dấu hiệu ốm nghén phổ biến của phụ nữ mang thai trong 3 tháng đầu. Triệu chứng này sẽ biến mất sau tam cá nguyệt đầu tiên nên người bệnh không cần lo lắng. Ngoài ra một số loại trái cây có vị chua, bánh quy mặn hoặc các loại hạt sấy khô sẽ làm giảm cơn nghén và nôn khan hữu hiệu.

Các vấn đề ở tuỵ

Phần lớn đối tượng phụ nữ sẽ gặp phải vấn đề nôn khan hơn nam giới. Đối với nam giới thì nôn khan là dấu hiệu tiềm ẩn nguy cơ viêm tuỵ hàng đầu. Viêm tuỵ là bệnh lý nguy hiểm xảy ra do người bệnh uống nhiều rượu bia hoặc sử dụng các thực phẩm chức năng quá liều. 

Để giảm cơn buồn nôn và ngăn chặn khả năng viêm tụỵ thì kiêng bia rượu là giải pháp tốt nhất. Nếu bắt buộc phải uống thì người bệnh cần đảm bảo mình đã ăn no để giảm gánh nặng lên tụỵ.

Cách chữa nôn khan tại nhà

Mặc dù tình trạng buồn nôn khan khiến người bệnh khá khó chịu nhưng phần lớn đều không kéo dài lâu và không gây nguy hiểm đến sức khoẻ. Chỉ trừ những trường hợp nôn khan do bệnh lý viêm tuỵ, đường tiêu hoá cần được điều trị nôn khan chuyên sâu thì người bệnh vẫn có thể được giải quyết tại nhà.

Phương pháp điều trị y tế khi người bệnh bị nôn khan nặng là tiêm truyền tĩnh mạch (IV) hoặc sử dụng thuốc chống buồn nôn. Nếu nôn khan liên quan đến vấn đề sức khỏe cụ thể, người bệnh sẽ được điều trị từ cơ bản theo pháp đồ để giải quyết bệnh chứ không chữa trị triệu chứng.

Nôn khan do viêm tuỵ thì bạn nên kiêng rượu bia, thay vào đó hãy uống nhiều nước để tăng men tiêu hoá. Vấn đề mà các cơn nôn khan gây ra là tình trạng thiếu nước nghiêm trọng, từ đó có thể khiến người bệnh bị tổn thương các mô và cơ quan.

Các cách chữa nôn khan tại nhà để giảm cảm giác khó chịu cho người bệnh bao gồm:

• Bổ sung điện giải bằng cách uống nhiều nước, uống Oresol hoặc đồ uống thể thao. 
• Sử dụng thuốc chống nôn theo chỉ định của bác sĩ, loại thuốc này sẽ ngăn cản dẫn truyền thần kinh gây ra nôn khan như promethazine (Phenergan), trimethobenzamide (Tigan), diphenhydramine (Benadryl) hoặc ondansetron (Zofran).
• Người bị trào ngược dạ dày có thể dùng thuốc kháng axit (canxi cacbonat) để trung hòa axit dạ dày.
• Uống trà gừng, ngửi mùi tinh dầu từ gừng hoặc bạc hà và thảo quả sẽ giúp người bệnh dễ chịu hơn.
• Ưu tiên các món ăn thanh đạm, tránh ăn nhiều thực phẩm có hương vị mạnh, thức ăn ngọt, dầu mỡ hoặc chiên.
• Người bệnh nên hạn chế vận động mạnh sau khi ăn, tốt nhất nên đi lại nhẹ nhàng khoảng 30 phút sau bữa ăn chính. 
• Chia nhỏ các bữa chính thành nhiều bữa phụ, dành thời gian nhiều hơn cho việc nghỉ ngơi.
• Không nên tiếp tục uống thuốc nếu người bệnh nhận thấy loại thuốc đó gây khó chịu cho dạ dày (steroid hoặc corticosteroid).

Những biểu hiện nguy hiểm kèm theo cơn nôn khan

Trường hợp xấu hơn khi nôn khan có thể là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề ở gan, thận, bệnh nhiễm trùng hoặc ung thư. Điều quan trọng là người bệnh cần trình bày thật rõ với bác sĩ về tình trạng của mình để được theo dõi cụ thể.

• Nếu người bệnh bị đau đầu dữ dội
• Cổ cứng, sưng đau kéo dài.
• Trong dịch nôn có máu.
• Tim đập nhanh và thở dốc.
• Sốt cao trên 39 độ C.
• Kém nhận thức, tâm lý bất ổn.
• Đau bụng dữ dội và kéo dài.

Hi vọng một số thông tin trên có thể giải đáp cho người bệnh đang lo lắng về tình trạng nôn khan. Cơ bản nôn khan có thể chỉ là triệu chứng đơn thuần ở dạ dày nhưng bạn vẫn nên chủ động theo dõi để nhận ra các nguy cơ sớm nếu có. Nếu các cách chữa nôn khan tại nhà không đáp ứng, hãy nhờ đến bác sĩ để được giúp đỡ điều trị đúng cách.