Nóng rát thượng vị dạ dày là bị gì? Nguy hiểm không?

Nóng rát thượng vị dạ dày là một triệu chứng rất dễ phát sinh do nhiều nguyên nhân khác nhau. Với trường hợp do thói quen ăn uống hay sinh hoạt thì việc khắc phục thường đơn giản hơn. Tuy nhiên, nếu là do bệnh lý gây ra thì người bệnh buộc sẽ phải thăm khám và điều trị chuyên sâu.

Nóng rát thượng vị dạ dày là bị gì?

Nóng rát thượng vị dạ dày là tình trạng đau nhót và cảm giác bỏng rát rất khó chịu ở vị trí từ trên rốn cho đến ngay dưới mũi xương ức. Tình trạng này có thể xuất hiện với tần suất ít hay nhiều tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra nó.

Thông thường, nóng rát vùng thượng vị là do sự kém lành mạnh trong thói quen ăn uống cũng như sinh hoạt gây ra. Có thể kể đến như:

• Ăn uống không khoa học: Thường xuyên bỏ bữa, ăn quá no hay ăn đồ cay nóng… cũng sẽ ảnh hưởng trực tiếp hoạt động tiêu hóa và gây ra triệu chứng nóng rát vùng thượng vị.
• Căng thẳng, stress kéo dài: Thường sẽ ảnh hưởng đến hệ thần kinh và tác động xấu đến hệ tiêu hóa, làm tăng acid dịch vị  và gây nóng rát.
• Sử dụng các chất kích thích: Thuốc lá, rượu bia, cà phê… là những tác nhân rất dễ gây kích ứng dạ dày và triệu chứng nóng rát thượng vị.

Ngoài những nguyên nhân trên thì tình trạng nóng rát thượng vị dạ dày cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý. Dưới đây là những bệnh lý được cho là liên quan trực tiếp:

1. Viêm loét dạ dày tá tràng

Ngay khi dạ dày bị viêm nhiễm thì người bệnh đã gặp phải những cơn đau thượng vị kèm theo tình trạng nóng rát, khó chịu. Thống kê cho thấy rằng, đây là bệnh tiêu hóa phổ biến xảy ra với khoảng hơn 60% người trưởng thành.

Còn khi tình trạng viêm diễn tiến nặng sẽ dẫn đến loét và gây ra những triệu chứng ở mức độ nặng nề hơn. Người bệnh thường bị đau thượng vị dữ dội. Đi kèm với đó là tình trạng nóng rát, buồn nôn hay nôn ói sau khi ăn.

Tình trạng viêm loét dạ dày tá tràng sẽ làm giảm khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng, gây suy nhược cơ thể, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Đồng thời nhiều vấn đề nghiêm trọng cũng rất dễ phát sinh nếu không sớm can thiệp.

2. Trào ngược dạ dày thực quản

Trào ngược dạ dày thực quản là hội chứng đặc trưng bởi tình trạng tăng tiết acid dịch vị quá mức. Lượng acid dư thừa sẽ có xu hướng trào ngược lên trên thực quản và cổ họng.

Triệu chứng thường gặp có thể là ợ nóng, ợ chua, đau tức và nóng rát vùng thượng vị dạ dày. Thêm vào đó còn có thể là ho hay khan tiếng do gây thanh quản sưng lên.

Dịch vị và thức ăn thường xuyên trào ngược lên mà không sớm kiểm soát có thể làm phát sinh biến chứng. Dễ gặp nhất là viêm thực quản, hẹp thực quản, Barret hay chậm chí là ung thư thực quản…

3. Viêm thực quản

Bệnh lý này có thể khởi phát do rất nhiều nguyên nhân như dịch vị dạ dày trào ngược, kích ứng bởi thuốc hay do nhiễm trùng. Viêm thực quản cũng được cho là một trong những nguyên nhân gây nóng rát vùng thượng vị dạ dày.

Ngoài ra nó còn đi kèm với nhiều triệu chứng đặc trưng khác. Phải kể đến như đau họng, khó nuốt, nuốt đau, khán tiếng, nóng rát còn lan tỏa ra cả vùng ngực.

Viêm thực quản sẽ làm thay đổi tế bào niêm mạc thực quản và từ đó làm tăng nguy cơ gặp chứng ung thư. Ngoài ra, tình trạng viêm thực quản nếu kéo dài lâu ngay có thể dẫn đến nhiều biến chứng như loét hay teo, hẹp thực quản.

4. Hội chứng Zollinger-Ellison

Đây là bệnh lý khởi phát khi tuyến tụy hay tá tràng xuất hiện những khối u gastrin. Khối u gastrin này sẽ tạo ra hormone peptide – gastrin gây kích thích dạ dày tiết nhiều dịch vị nhiều hơn bình thường.

Hiện tượng tăng tiết acid dịch vị ở dạ dày sẽ có thể làm phát sinh hội chứng trào ngược dạ dày thực quản hay thậm chí là viêm loét dạ dày tá tràng. Chính vì thế mà những người mắc hội chứng Zollinger-Ellison có thể gặp tình trạng nóng rát vùng thượng vị dạ dày, kèm theo đó là thường xuyên ợ hơi, khó tiêu, đầy bụng.

5. Bệnh về gan

Gan là cơ quan đảm nhiệm rất nhiều nhiệm vụ quan trọng đối với cơ thể. Điển hình như chuyển hóa chất dinh dưỡng, đào thải độc tố, tổng hợp mật, tạp ra các enzyme cần thiết. Tuy nhiên, gan cũng rất dễ bị mắc nhiều bệnh lý do các tác nhân virus hay vi khuẩn.

Tình trạng nóng rát vùng thượng vị dạ dày cũng có thể là triệu chứng cho thấy có thể bạn đang sống chung với các bệnh về gan. Các vấn đề về gan thường gặp nhất bao gồm viêm gan, xơ gan, áp xe gan, gan nhiễm mỡ…

6. Viêm tụy cấp

Đau và nóng rát ở vùng thượng vị dạ dày cũng liên quan trực tiếp đến bệnh viêm tụy cấp. Đây là tình trạng viêm nhiễm cấp tính khởi phát ngay tại các nhu mô tụy, đôi khi còn có thể bao gồm cả những tổn thương của các cơ quan lân cận.

Triệu chứng lâm sàng của bệnh viêm tụy cấp thường không điển hình nhưng nóng rát và đau dữ dội vùng thượng vị, buồn nôn, chướng bụng, bí trung tiện. Ngoài ra, các triệu chứng nghiêm trọng hơn như rối loạn ý thức hay tụt huyết áp cũng rất dễ phát sinh.

Đây là bệnh lý diễn biến rất nhanh và phức tạp, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nặng. Điển hình như sốc, xuất huyết, nhiễm trùng tại tuyến tụy, suy hô hấp cấp, nang giả tụy…

7. Bệnh về thận

Ngoài những nguyên nhân kể trên thì triệu chứng nóng rát ở vùng thượng vị dạ dày cũng có thể xuất hiện khi thận gặp tổn thương. Các vấn đề thường gặp bao gồm sỏi thận, sỏi niệu quản, viêm thận, thận nhiễm mỡ, hội chứng tập trung, suy thận…

Ngoài tình trạng đau và nóng rát ở vùng thượng vị dạ dày, người bệnh còn gặp nhiều triệu chứng khác. Điển hình như phù toàn thân, nước tiểu thay đổi bất thường, ngứa, khô da, phát bạn hay thường xuyên bị khó thở.

Nóng rát thượng vị dạ dày có nguy hiểm không?

Nếu như tình trạng nóng rát thượng vị dạ dày chỉ là do các vấn đề như thói quen sinh hoạt hay ăn uống gây ra thì sẽ không quá nghiêm trọng. Và những biện pháp chăm sóc tại nhà, đặc biệt là sự điều chỉnh trong ăn uống và sinh hoạt sẽ giúp khắc phục triệu chứng.

Còn nếu nó là do các vấn đề bệnh lý thì người bệnh cần hết sức cẩn trọng. Bởi bất cứ bệnh lý nào nếu không được can thiệp kịp thời đều rất dễ phát sinh các biến chứng. Thậm chí những biến chứng nguy hiểm còn có thể đe dọa cả tính mạng.

Hãy thăm khám bác sĩ khi những triệu chứng xuất hiện thường xuyên với mức độ ngày càng nặng nề. Đặc biệt là đi kèm với những triệu chứng nghiêm trọng khác như đau tức cả vùng ngực, cơn đau quặn thắt dữ dội, triệu chứng xuất huyết, khó thở, tụt huyết áp…

Giải pháp với chứng nóng rát thượng vị dạ dày

Để có thể lựa chọn giải pháp can thiệp đúng đắn thì việc xác định nguyên nhân là vô cùng quan trọng. Người bệnh cần chú ý đến các triệu chứng để giúp xác định nguyên nhân được chính xác hơn.

Có thể chọn giải pháp cho chứng nóng rát thượng vị dạ dày theo 2 nhóm nguyên nhân sau:

1. Trường hợp do chế độ ăn uống sinh hoạt

Đối với nhóm nguyên nhân này thì việc khắc phục có phần dễ dàng hơn. Đầu tiên, người bệnh cần chú ý điều chỉnh chế độ ăn uống cũng như sinh hoạt. Chú ý đến các vấn đề sau:

• Tuyệt đối không ăn các loại đồ ăn cay nóng, đồ ăn nhanh nhiều dầu mỡ, đồ chua, đồ lên men.
• Tránh uống rượu bia, cà phê, hút thuốc lá, uống nước ngọt có gas…
• Bổ sung các loại thức ăn giàu chất xơ thực vật để tránh gây áp lực cho hệ tiêu hóa.
• Ăn sữa chua và thực phẩm chứa probiotic để hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn.
• Uống đủ nước mỗi ngày, khoảng từ 2 – 2,5 lít là tốt nhất, tuyệt đối không uống sữa khi bụng đói.
• Xây dựng thói quen ăn uống khoa học, ăn chậm nhai kỹ, không nên ăn quá no hay để bụng quá đói.
• Tránh thức khuya quá 23 giờ, tăng cường rèn luyện thể chất, dành mỗi ngày 30 phút cho tập luyện thể dục.
• Tránh xa áp lực, căng thẳng trong cả công việc lẫn cuộc sống.

Ngoài ra, để khắc phục tạm thời chứng nóng rát thượng vị dạ dày, người bệnh cũng có thể áp dụng một số giải pháp tại nhà như sau:

• Uống trà hoa cúc: Thức uống này có vị thơm nhẹ, đồng thời có tác dụng tốt trong việc xoa dịu cơn co thắt ở dạ dày cũng như hệ tiêu hóa. Chỉ cần cho hoa cúc khô cùng trà túi lọc vào ly rồi đổ thêm 100ml nước sôi nóng để hãm trong 15 phút. Cần uống khi trà còn ấm.
• Uống trà gừng: Gừng có vị cay, tính ấm nên giúp xoa dịu cơn đau rất tốt. Trà gừng được cho là đáp ứng tốt với trường hợp nóng rát vùng thượng vị dạ dày. Dùng 1 củ gừng tươi rửa sạch, cạo vỏ rồi thái thành lát mỏng. Cho vài lát gừng tươi vào ly hãm với 100ml nước sôi nóng. Trà gừng nên được uống vào buổi sáng khi còn ấm nóng.

2. Trường hợp do bệnh lý

Đối với trường hợp nóng rát vùng thượng vị dạ dày là do nguyên nhân bệnh lý thì việc điều trị thường phức tạp hơn. Tùy thuộc vào từng bệnh lý mà sẽ có phác đồ điều trị khác nhau. Người bệnh cần thăm khám để bác sĩ xác định rõ nguyên nhân và có cách can thiệp thích hợp nhất.

Lúc này, bác sĩ không chỉ dựa vào triệu chứng lâm sàng mà cần áp dụng các thủ thuật cận lâm sàng cần thiết. Điển hình như nội soi dạ dày, chụp X-quang, siêu âm hay đôi khi xét nghiệm máu cũng có thể được chỉ định.

Phương pháp điều trị chính thường là sử dụng thuốc đặc trị tùy thuộc vào từng bệnh lý. Riêng với các bệnh đường tiêu hóa thì các loại thuốc kháng acid, thuốc kháng sinh, thuốc ức chế bơm proton đều có thể được dùng tùy vào nhóm bệnh liên quan. 

Tình trạng nóng rát thượng vị dạ dày nếu liên tục kéo dài mà các biện pháp chăm sóc tại nhà không đáp ứng thì người bệnh cần thăm khám ngay. Bởi lúc này, nguyên nhân gây ra nó có nguy cơ cao là các bệnh lý tiềm ẩn cần sớm được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Sự chủ quan và chậm trễ sẽ rất dễ làm phát sinh các vấn đề nghiêm trọng.