Bệnh nóng gan – Nguyên nhân, biểu hiện và cách trị tốt nhất

Bệnh nóng gan xảy ra do chế độ ăn giàu chất béo, thường xuyên uống rượu bia, lạm dụng thuốc điều trị và sinh hoạt không điều độ. Nóng gan có thể gây ngứa ngáy, vàng da, táo bón, tiểu tiện vàng, mất ngủ, chán ăn,… Để điều trị bệnh lý này, cần phối hợp việc sử dụng thuốc với chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng hợp lý.

Bệnh nóng gan là gì?

Nóng gan là tình trạng gan bị tổn thương, dẫn đến tình trạng suy giảm chức năng chuyển hóa và thải độc. Nóng gan thường là hệ quả do chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt thiếu lành mạnh.

Trong trường hợp không tiến hành cải thiện, nóng gan có thể chuyển biến xấu và phát triển thành các bệnh lý như suy gan, viêm gan, gan nhiễm mỡ, xơ gan và ung thư gan.

Các nguyên nhân gây nóng gan

Nóng gan có thể xảy ra do những nguyên nhân sau:

• Chế độ ăn uống thiếu khoa học: Thường xuyên ăn thức ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng, nhiều đường và muối có thể gây áp lực lên gan, tăng tích trữ chất béo triglyceride và gây ra bệnh nóng gan.
• Lạm dụng thuốc điều trị: Phần lớn các loại thuốc điều trị đều chuyển hóa qua gan và thận. Vì vậy nếu lạm dụng thuốc giảm đau, chống viêm, kháng sinh,… gan và thận có thể bị suy giảm chức năng và tăng nguy cơ phát sinh các bệnh lý nghiêm trọng.
• Thường xuyên dùng rượu bia và đồ uống chứa cồn: Cồn và ethanol trong rượu bia có thể khiến gan phải hoạt động quá mức để chuyển hóa. Bên cạnh đồ uống chứa cồn còn kích thích tế bào gan tích trữ chất béo và tăng nguy cơ nóng gan.
• Thói quen sinh hoạt không điều độ: Gan và túi mật sẽ giải độc vào thời gian từ 23 giờ đến 5 giờ. Vì vậy nếu bạn thường xuyên thức khuya và ngủ đủ giấc, độc tố có thể tích tụ trong gan và gây ra tình trạng suy giảm chức năng.
• Một số nguyên nhân khác: Bên cạnh đó, nóng gan còn có thể xảy ra do làm việc trong môi trường ô nhiễm, thường xuyên tiếp xúc với hóa chất, bụi mịn, sinh sống trong thời tiết nóng bức,…

Dấu hiệu nhận biết tình trạng nóng gan

Gan là cơ quan thải độc của cơ thể. Vì vậy khi gan bị tổn thương, các triệu chứng của bệnh sẽ phát sinh ở nhiều cơ quan khác nhau.

Các dấu hiệu nhận biết nóng gan thường gặp nhất:

• Da nổi mề đay, phát ban và ngứa ngáy: Đây là một trong những dấu hiệu cho thấy chức năng của gan bị tổn thương và suy giảm. Nóng gan có thể khiến độc tố tích tụ dưới da và gây ra các triệu chứng như nổi mẩn đỏ, phát ban, ngứa ngáy, khó chịu,…
• Da vàng: Da vàng là triệu chứng điển hình của các bệnh lý về gan. Nguyên nhân là do tổn thương ở tế bào gan khiến mật bilirubin ứ đọng trong máu và khiến làn da chuyển sang màu vàng.
• Nước tiểu có màu vàng sẫm: Chức năng thải độc của gan suy giảm có thể khiến độc tố chuyển xuống thận và buộc thận phải hoạt động để đào thải. Đây là nguyên nhân khiến cho nước tiểu của người bị nóng gan thường có màu vàng sẫm và đậm hơn bình thường.
• Màu sắc phân bất thường: Bên cạnh đó, chức năng của gan thay đổi còn ảnh hưởng đến màu sắc của phân. Trong trường hợp nóng gan, bạn có thể thấy phân có màu bạc và sáng.
• Hơi thở có mùi hôi: Gan bị hư hại thường có xu hướng sản sinh nhiều khí Ammoniac và khiến hơi thở có mùi hôi, khó chịu. Bên cạnh đó, tình trạng tích tụ độc tố trong cơ thể còn khiến khoang miệng khô và dễ phát sinh mùi hôi.
• Các triệu chứng khác: Ngoài ra, nóng gan còn có thể gây ra một số triệu chứng khác như khô môi, miệng khát, mất ngủ, ngứa toàn thân, táo bón, ăn không ngon, buồn nôn, người bứt rứt, mệt mỏi,…

Bệnh nóng gan có nguy hiểm không?

Gan là một trong những cơ quan quan trọng nhất trong cơ thể. Gan tham gia vào quá trình chuyển hóa thức ăn – đặc biệt là chất béo và thải độc tố ra bên ngoài. Vì vậy khi gan bị tổn thương, bạn có thể gặp phải các triệu chứng khó chịu như ngứa toàn thân, da dẻ nổi mẩn đỏ, ăn uống kém, táo bón, chướng bụng,…

Các triệu chứng của bệnh nóng gan không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn tác động tiêu cực đến sinh hoạt và giấc ngủ. Bên cạnh đó nóng gan kéo dài còn tăng nguy cơ viêm gan, suy gan, gan nhiễm mỡ hoặc thậm chí là ung thư gan.

Ngoài ra gan bị tổn thương còn dễ dẫn đến tình trạng phát triển các bệnh lý khác như mỡ trong máu, cao huyết áp, xơ vữa động mạch, tiểu đường và các bệnh lý liên quan đến tim mạch.

Các biện pháp điều trị bệnh nóng gan

Để kiểm soát triệu chứng và giảm ảnh hưởng của bệnh nóng gan, bạn có thể áp dụng các biện pháp điều trị sau:

1. Thay đổi chế độ dinh dưỡng

Việc đầu tiên bạn cần thực hiện để cải thiện tình trạng nóng gan là thay đổi chế độ dinh dưỡng. Bởi yếu tố này là nguyên nhân trực tiếp gây tổn thương và hư hại tế bào gan.

Vì vậy để phục hồi chức năng và giảm tình trạng nóng gan, bạn nên bổ sung và hạn chế các loại thực phẩm, thức uống sau đây:

• Nên bổ sung nguồn đạm lành mạnh từ thịt trắng, cá, sữa, đậu, nấm và các loại hạt. Protein có khả năng tái tạo tế bào và phục hồi chức năng của gan. Tuy nhiên cần tránh ăn quá nhiều đạm vì có thể tăng acid uric trong máu và gây ra bệnh gout.
• Tăng cường thực phẩm giàu chất xơ (nấm, trái cây, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt,…) vào chế độ dinh dưỡng. Chất xơ giúp hỗ trợ hoạt động giải độc của gan, giảm lượng cholesterol và cân bằng lượng chất béo triglyceride tích trữ trong cơ quan này.
• Bổ sung lòng trắng trứng có thể bảo vệ chức năng và cải thiện tình trạng nóng gan. Các nghiên cứu cho thấy, những thành phần trong lòng trắng trứng như acid amin, eystin, eytein và methionine có thể tái tạo và phục hồi màng tế bào gan. Tuy nhiên bạn nên hạn chế ăn lòng đỏ bởi lòng đỏ chứa nhiều chất béo khó chuyển hóa.
• Nên ăn các loại thực phẩm chứa chống oxy hóa như kẽm, omega 3, flavonoid, vitamin,… Bởi các chất chống oxy hóa có tác dụng bảo vệ tế bào gan và mật khỏi tác động tiêu cực. Đồng thời thành phần này còn có khả năng tái tạo và ngăn ngừa thoái hóa các cơ quan nội tạng.
• Bên cạnh đó cần uống nhiều nước và bổ sung nước ép từ rau xanh, trái cây,… Thói quen này có thể giúp gan tăng chức năng thải độc, giảm lượng mỡ thừa và ngăn ngừa tình trạng béo phì.
• Hạn chế ăn quá nhiều thực phẩm giàu chất béo. Tiêu thụ nhiều chất béo có thể làm tăng hàm lượng triglyceride tích trữ trong gan và khiến tình trạng nóng gan trở nên nghiêm trọng hơn.
• Thay thế chất béo từ động vật bằng chất béo từ dầu oliu, dầu dừa và các loại hạt.
• Không sử dụng quá nhiều đường, muối và gia vị cay.

Khi bị nóng gan, bạn nên cân bằng giá trị dinh dưỡng trong mỗi bữa ăn nhằm bổ sung đẩy đủ vi chất cho cơ thể, giảm tổn thương ở gan và tăng cường sức đề kháng.

2. Từ bỏ thói quen hút thuốc và sử dụng rượu bia

Sử dụng rượu bia và hút thuốc lá là một trong những nguyên nhân gây nóng gan, xơ gan và suy giảm chức năng gan. 

Ngoài tác hại đối với cơ quan hô hấp, nicotine và các hóa chất trong khói thuốc có thể gây thoái hóa và hư hại tế bào gan. Bên cạnh đó, đồ uống chứa cồn còn làm tăng áp lực lên gan và khiến cơ quan này phải hoạt động quá mức để đào thải độc tố. Uống rượu bia trong một thời gian dài không chỉ gây nóng gan mà còn tăng nguy cơ xơ gan và tử vong.

Vì vậy khi chức năng gan có dấu hiệu suy giảm, bạn cần từ bỏ thói quen sử dụng thuốc, uống rượu bia và các đồ uống chứa cồn khác.

3. Xây dựng thói quen sinh hoạt điều độ

Song song với chế độ dinh dưỡng hợp lý, bạn cần xây dựng thói quen sinh hoạt điều độ để cải thiện chức năng gan và nâng cao sức khỏe.

Thói quen sinh hoạt dành cho người bị nóng gan, bao gồm:

• Đảm bảo ngủ trước 23 giờ và giấc ngủ cần kéo dài từ 7 – 8 giờ đồng hồ. Ngủ đúng giờ và đủ giấc có thể giúp gan thải chất độc và tái tạo các tế bào hư tổn.
• Không nên làm việc quá sức, thay vào đó chỉ nên làm việc từ 7 – 8 giờ đồng hồ/ ngày và cần dành từ 1 – 2 giờ nghỉ ngơi.
• Kiểm soát căng thẳng bằng cách nghỉ ngơi hợp lý, đọc sách, tập thể dục, trò chuyện cùng người thân,…
• Tập luyện từ 15 – 30 phút/ ngày nhằm tăng cường quá trình trao đổi chất, duy trì hoạt động của gan và các cơ quan tiêu hóa khác.
• Chỉ sử dụng thuốc trong những trường hợp cần thiết. Ngoài ra bạn có thể giảm thiểu tác hại lên gan bằng cách dùng thuốc đặt trực tràng, miếng dán hoặc thuốc bôi da (nếu có thể).

4. Sử dụng thuốc Tây y

Trong trường hợp nóng gan kéo dài, bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc sau đây:

• Essential: Loại thuốc này được bào chế ở dạng viên, có tác dụng điều hòa chức năng và bảo vệ tế bào gan. Essential thường được sử dụng để điều trị nóng gan, viêm gan và xơ gan mới khởi phát.
• Flumeciol: Flumeciol là thuốc bảo vệ nhu mô gan khỏi các tác động tiêu cực. Loại thuốc này thường được sử dụng cho trường hợp hư hại gan do phải dùng thuốc điều trị dài hạn.
• Cianidanol: Cianidanol có tác dụng ổn định màng lyposom của tế bào gan, tiêu trừ gốc tự do và tăng nồng độ ATP. Loại thuốc này thường chỉ định trong trường hợp nóng gan do nhiễm độc, nhiễm virus hoặc do lạm dụng rượu bia.
• Biphenyl dimethyl dicarboxylat: Loại thuốc này được chiết xuất từ thảo dược, có tác dụng bảo vệ tế bào gan khỏi ảnh hưởng của thuốc điều trị và bia rượu. Ngoài ra, Biphenyl dimethyl dicarboxylat còn hỗ trợ chức năng gan và giảm men gan ALT.

Các loại thuốc bổ gan chỉ được sử dụng sau khi được bác sĩ thăm khám và chỉ định. Bên cạnh đó, nếu được chẩn đoán nóng gan do các bệnh lý như viêm gan do rượu hoặc virus, bạn cần sử dụng kết hợp với thuốc điều trị đặc hiệu theo hướng dẫn của bác sĩ.

5. Tận dụng thảo dược tự nhiên

Với trường hợp suy giảm chức năng gan nhẹ và chưa có bệnh lý phát sinh, bạn có thể tận dụng các thảo dược tư nhiên để giảm tình trạng nóng gan, thanh nhiệt và giải độc tố ứ đọng trong cơ thể.

Một số bài thuốc chữa bệnh nóng gan từ thảo dược, bao gồm:

• Hoa Atiso: Đem hoa atiso phơi khô, sau đó dùng 1 nắm nhỏ rửa sạch và nấu thành nước uống. Nên dùng nước atiso uống hằng ngày thay cho nước lọc để làm mát gan.
• Rau má: Dùng 100g rau má tươi, ngâm nước muối và rửa sạch. Sau đó dùng rau má xanh nhuyễn và vắt lấy nước uống. Uống từ 4 – 6 ly rau má/ tuần có thể giảm nóng gan, cải thiện cân nặng và hạ cholesterol trong máu.
• Trà xanh: Dùng khoảng 100g lá trà xanh tươi, rửa sạch và đem nấu thành nước uống. Sử dụng hàng ngày trong ít nhất 3 – 6 tháng để loại bỏ độc tố và tăng cường chức năng gan.

Bệnh nóng gan là hệ quả do nhiều yếu tố cùng tác động. Vì vậy trong quá trình điều trị, bạn nên phối hợp việc sử dụng thuốc/ thảo dược tự nhiên với chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt hợp lý.