Các bệnh đường tiêu hóa thường gặp và cách xử lý

Các bệnh đường tiêu hóa thường khiến người bệnh gặp không ít rắc rối về vấn đề sức khỏe, đồng thời gây ảnh hưởng đến chất lượng sống. Do đó, nắm vững nguyên nhân, triệu chứng và cách chữa trị sẽ giúp người bệnh phát hiện và có biện pháp điều trị sớm, ngăn ngừa bệnh chuyển nặng gây biến chứng nguy hiểm.

Các bệnh đường tiêu hóa thường gặp

Thường xuyên bị đau bụng, đầy hơi hoặc buồn nôn, rất có thể bạn đang gặp vấn đề nào đó về đường tiêu hóa, cần sự chăm sóc từ y tế. Có rất nhiều nguyên nhân gây nên triệu chứng này nhưng điển hình là các bệnh lý đường tiêu hóa sau đây.

1. Viêm dạ dày

Viêm dạ dày là tình trạng viêm của niêm mạc dạ dày. Nguyên nhân gây bệnh chủ yếu là do nhiễm vi khuẩn helicobacter pylori (H. pylori). Ngoài ra, bệnh hình thành có thể là do sử dụng thuốc chống viêm, rượu bia hoặc do ăn không đúng giờ giấc,… 

Viêm dạ dày thường xuất hiện với triệu chứng như:

• Đau bụng, đau có thể xảy ra âm ỉ hoặc đau liên tục
• Buồn nôn hoặc ói mửa
• Ăn không ngon
• Đầy hơi, ợ hơi hoặc ợ nóng

Để kiểm soát và làm giảm triệu chứng viêm dạ dày, các bạn nên cố gắng tránh xa các tác nhân gây hại như rượu, cà phê hoặc thực phẩm béo, cay nóng,… Bởi các đồ ăn, thức uống này chính là thủ phạm hàng đầu làm tăng mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng.

Tùy thuộc vào từng nguyên nhân gây bệnh mà bác sĩ sẽ chỉ định biện pháp chữa trị phù hợp. Cụ thể, đối với người bị viêm dạ dày liên quan đến vi khuẩn H. pylori, điều trị bệnh bao gồm sư kết hợp giữa thuốc ức chế acid và thuốc kháng sinh. Còn đối với trường hợp đau do rượu hoặc thuốc lá, tốt nhất bạn nên ngừng hút thuốc lá và tiêu thụ rượu để cải thiện tình trạng viêm.

2. Viêm loét dạ dày

Viêm dạ dày nếu không được kiểm soát sẽ dẫn đến sự hình thành các vết loét trong niêm mạc dạ dày. Vết loét không chỉ xuất hiện ở dạ dày mà còn phát triển rộng đến thực quản dưới hoặc phần đầu của ruột non. Viêm loét dạ dày thường hình thành do nhiễm khuẩn H. pylori hoặc do thuốc giảm đau, kháng viêm gây ra.

Triệu chứng nhận biết viêm loét dạ dày thường là biểu hiện khó chịu, đau nhức ở bụng hoặc đầy hơi. Ngoài ra, người mắc bệnh còn gặp các dấu hiệu bất thường khác như sụt cân không rõ nguyên nhân, chán ăn, thường xuyên buồn nôn. Ở một số trường hợp, vết loét ăn sâu gây chảy máu dẫn đến hiện tượng đi ngoài ra máu hoặc phân sẫm màu.

Hầu hết các vết loét do viêm loét dạ dày gây nên đều sẽ lành lại nếu người bệnh thay đổi thói quen ăn uống và sinh hoạt hàng ngày. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp nếu bệnh không được điều trị sớm, theo thời gian vết loét sẽ phát triển rộng và sâu gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như loét chảy máu, loét thủng dẫn đến mất máu hoặc hình thành mô sẹo, gây khó khăn cho việc tiêu hóa và di chuyển của thức ăn xuống đại tràng.

3. Trào ngược dạ dày thực quản

Bệnh trào ngược dạ dày thực quản là tình trạng thức ăn và acid dạ dày bị đẩy ngược từ dạ dày trở lên thực quản. Khi đó, acid dạ dày sẽ kích thích và làm tổn thương thực quản và phía sau cổ họng. Do đó, người bị bệnh có thể gặp các triệu chứng khó chịu như:

• Ợ nóng
• Đau ngực
• Buồn nôn hoặc nôn mửa
• Khó khăn hoặc đau khi nuốt
• Ho
• Khàn giọng

Trào ngược acid dạ dày xảy ra thường xuyên hơn nếu cơ thắt thực quản dưới (LES) bị ảnh hưởng, mở quá thường xuyên hoặc không đóng chặt để giữ thức ăn bên trong dạ dày. Nguyên nhân gây nên hiện tượng này là do bạn ăn quá nhiều hoặc mặc quần áo quá chậc gây áp lực lên dạ dày. Ngoài ra, béo phì, mang thai hoặc hút thuốc, uống rượu bia,… cũng là yếu tố làm tăng nguy cơ nới lỏng LES dẫn đến chứng trào ngược.

Trào ngược dạ dày thực quản nếu không được kiểm soát hiệu quả, sau thời gian có thể gây biến chứng ung thư thực quản, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Do đó, để ngăn ngừa bệnh tiến triển theo chiều hướng xấu, bên cạnh việc thay đổi lối sống như giảm cân, ngưng sử dụng rượu bia và thuốc lá,… các bạn cũng nên tái khám và chữa bệnh theo yêu cầu của bác sĩ.

4. Hội chứng ruột kích thích (IBS)

Hội chứng ruột kích thích là một phần của nhóm các rối loạn tiêu hóa được gọi là rối loạn chức năng ruột. Là môt trong những bệnh đường tiêu hóa phổ biến thường ảnh hưởng đến 10 – 20% dân số ở các nước trên thế giới. Nguyên nhân gây hội chứng ruột kích thích cho đến nay vẫn chưa được xác định rõ. Tuy nhiên, theo các bác sĩ khoa Tiêu Hóa cho biết, bệnh xảy ra thường là do nhiễm trùng đường tiêu hóa hoặc ngộ độc thực phẩm. Căng thẳng và lo lắng cũng chính là yếu tố rủi ro làm tăng nguy cơ mắc bệnh và khiến triệu chứng IBS thêm tồi tệ. 

Triệu chứng bệnh hội chứng ruột kích thích thường gặp với các biểu hiện như cảm giác khó chịu ở bụng hoặc đau bụng có liên quan đến chứng táo bón hoặc tiêu chảy. Thông thường, đau và khó chịu ở bụng thường giảm ngay sau khi đi tiêu. Ở một số trường hợp có thể gặp cả hai triệu chứng là táo bón và tiêu chảy. 

Để chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây hội chứng ruột kích thích, ngoại trừ các triệu chứng lâm sàng, bác sĩ còn yêu cầu người bệnh thực hiện các xét nghiệm xâm lấn khác để kiểm tra như chụp CT hoặc nội soi. Sau khi có kết quả, họ sẽ chỉ định bệnh nhân biện pháp điều trị phù hợp với giai đoạn phát triển của bệnh.

Mục đích chữa trị IBS là nhằm giảm thiểu triệu chứng bệnh. Do đó, phần lớn người bệnh hội chứng ruột kích thích không cần phải dùng thuốc dài hạn. Bệnh nhân chỉ cần thay đổi chế độ ăn uống và lối sống hàng ngày. Đồng thời nên tránh những loại thực phẩm và tác nhân gây ra triệu chứng bệnh như sữa, thực phẩm chiên, đường,…

Mặt khác, người bệnh cũng có thể giảm triệu chứng bệnh bằng cách sử dụng các loại trà thảo dược như trà hoa cúc, gừng hoặc bạc hà. Trong trường hợp các biện pháp nêu trên không mang lại tác dụng, bác sĩ sẽ kê cho bệnh nhân đơn thuốc giúp cải thiện tình trạng táo bón, tiêu chảy hoặc giảm độ nhạy cảm của ruột.

5. Táo bón

Táo bón là tình trạng số lần đi tiêu trong tuần ít hơn 3 lần, đi tiêu phân cứng, nhỏ hoặc cảm thấy khó chịu khi phân di chuyển qua lại. Có rất nhiều nguyên nhân gây bệnh nhưng phần lớn thường liên quan đến chế độ ăn uống. Ngoài ra, táo bón cũng có thể liên quan đến các bệnh như tiểu đường, thiếu hụt hormone tuyến giáp hoặc bệnh Parkinson. Một số loại thuốc bao gồm thuốc giảm đau hoặc thuốc chống trầm cảm cũng chính là nguyên nhân gây táo bón.

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh mà người bệnh có thể kiểm soát triệu chứng bệnh theo nhiều cách khác nhau. Tuy nhiên, để quản lý táo bón, bệnh nhân có thể điều chỉnh chế độ ăn uống và thay đổi lối sống. Trong một số trường hợp cần thiết có thể dùng thuốc nhuận tràng theo đơn. 

6. Tiêu chảy mãn tính

Tiêu chảy mãn tính là hiện tượng đi tiêu phân lỏng kéo dài hơn 4 tuần. Nguyên nhân gây bệnh chủ yếu là do hội chứng ruột kích thích gây nên. Bệnh xảy ra cũng có thể là do ảnh hưởng của một số loại thuốc như thuốc trị tiểu đường, thuốc giảm đau hoặc thuốc kháng sinh. Ngoài ra, nguyên nhân gây tiêu chảy mãn tính có thể do bệnh amip, bệnh lao hoặc bệnh giardia,… Ở người lớn không dung nạp thực phẩm, đặc biệt là người không dung nạp lactose có trong sữa có thể gây tiêu chảy.

Thông thường, đối với tiêu chảy mãn tính, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh thực hiện xét nghiệm phân, xét nghiệm máu hoặc nội soi dạ dày để chẩn đoán bện. Điều trị bệnh phụ thuộc vào nguyên nhân nhưng để kiểm soát tốt triệu chứng và ngăn ngừa tình trạng mất nước, bệnh nhân nên uống nhiều nước và có chế độ ăn lành mạnh.

7. Bệnh viêm đường ruột gồm bệnh viêm loét đại tràng và Crohn

Bệnh viêm loét đại tràng và bệnh Crohn còn gọi chung là bệnh viêm đường ruột (IBD). Bệnh viêm loét đại tràng, vết loét thường chỉ phát triển ở khu vực ruột già. Còn bệnh Crohn, vết loét có thể xuất hiện ở bất cứ nơi nào của ruột, miệng và hậu môn. Các bộ phận phổ biến nhất của ruột bị ảnh hưởng bởi bệnh Crohn thường là nửa sau của ruột non và ruột già.

Triệu chứng của bệnh viêm ruột thường xuất hiện với các biểu hiện như đại tiện ra máu, tiêu chảy hoặc đau bụng. Ở một số đối tượng bệnh khác có thể bắt gặp các dấu hiệu như sụt cân, mệt mỏi, sốt hoặc suy dinh dưỡng. Ngoài ruột, bệnh có thể gây viêm ở một số bộ phận khác ngoài cơ thể như mắt, khớp và gan.

Nguyên nhân gây viêm ruột cho đến nay vẫn chưa được xác định rõ. Các chuyên gia cho rằng, bệnh hình thành có thể là do yếu tố môi trường đặt ra hệ thống miễn dịch đường ruột, sau đó mất kiểm soát và gây loét trong ruột. Thông thường, những đối tượng có người thân mắc bệnh viêm ruột thường có nguy cơ mắc bệnh cao hơn những người khác.

Để chẩn đoán bệnh, bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân thực hiện xét nghiệm máu, xét nghiệm phân, chụp MRI, CT hoặc nội soi. Viêm ruột là bệnh lý mãn tính nên không có cách chữa trị dứt điểm. Tuy nhiên, người bệnh có thể kiểm soát triệu chứng bệnh bằng cách điều trị thuốc và cải thiện chế độ ăn uống.

8. Bệnh Celiac

Celiac là bệnh rối loạn tự miễn nghiêm trọng. Nguyên nhân gây bệnh chủ yếu là do ruột non quá mẫn cảm với gluten. Lúc này hệ thống miễn dịch của cơ thể nhầm tưởng là tác nhân xâm nhập nên quay trở lại tấn công ruột non dẫn đến tổn thương nhung mao ở ruột non. 

Bệnh Celiac có thể xuất hiện ở mọi đối tượng. Triệu chứng bệnh thường là tình trạng đầy hơi, thay đổi thói quen đại tiên bao gồm táo bón hoặc tiêu chảy. Ngoài ra, người bệnh còn có thể gặp phải các biểu hiện khác nhau như phát ban, sụt cân hoặc chậm phát triển ở trẻ em. 

Cách điều trị bệnh Celiac hiệu quả và tốt nhất hiện này là người bệnh nên tuân thủ chế độ ăn kiêng không chứa gluten suốt đời. Ngoài ra, bệnh nhân cũng có thể uống một vài loại thuốc theo đơn kê của bác sĩ để cải thiện triệu chứng bệnh.

9. Bệnh trĩ 

Bệnh trĩ ra khi các tĩnh mạch ở đệm hậu môn trở nên căng cứng và sưng lên, tạo thành búi trĩ. Búi trĩ có thể hình thành bên trong hoặc bên ngoài hậu môn. Ở một số đối tượng, bệnh có thể xuất hiện cả bên trong lẫn bên ngoài. 

Bệnh trĩ xảy ra thường đi kèm triệu chứng chảy máu, sưng tấy, nóng rát và đau nhức ở hậu môn. Nguyên nhân gây bệnh thường là do người bệnh ngồi nhiều, lười vận động hoặc do chế độ ăn uống không đảm bảo. Ngoài ra, trĩ cũng có thể là do sử dụng thuốc hoặc do nhiều bệnh lý đường tiêu hóa gây nên, điển hình là bệnh táo bón.

Điều trị bằng kem bôi hoặc thuốc đạn đặt. Bên cạnh đó, bác sĩ cũng có thể yêu cầu bệnh nhân phẫu thuật hoặc điều trị bằng laser để khắc phục triệu chứng bệnh. Tuy nhiên, để ngăn ngừa bệnh tái phát, người bệnh nên có chế độ ăn khoa học, đồng thời thay đổi lối sống và sinh hoạt hàng ngày.

10. Ung thư đại trực tràng

Ung thư đại trực tràng là một trong những căn bệnh nguy hiểm xếp thứ ba bệnh ung thư gây tử vong. Bệnh thường phổ biến ở những người có độ tuổi từ 45 đến 75 tuổi. Hầu hết bệnh ung thư đại trực tràng thường phát triển chậm và không gây bất kỳ triệu chứng nào cho đến khi khối u lớn dần. Đây chính là lý do vì sao người bệnh thường phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn. Vì thế, để dự phòng bệnh, các chuyên gia khuyên bệnh nhân nên tầm soát ung thư đại trực tràng nếu nghi ngờ. 

Ung thư đại trực tràng thường xuất hiện với các biểu hiện như đau bụng, đại tiện ra máu, giảm câm bất thường hoặc đau nhức ở hậu môn. Điều trị ung thư đại trực tràng thường phụ thuộc vào giai đoạn ung thư được tìm thấy. Vì vậy, khi có kết quả chẩn đoán, bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân phẫu thuật cắt bỏ, xạ trị, hóa trị hoặc áp dụng cả ba phương pháp điều trị này.

Trên đây là các bệnh đường tiêu hóa thường gặp và cách xử lý. Việc tìm hiểu và nắm rõ nguyên nhân, triệu chứng cũng như cách điều trị bệnh sẽ giúp người bệnh chủ động hơn trong việc phòng và chữa trị bệnh.