Đau bụng sau khi ăn: Nguyên nhân và cách chữa trị dứt điểm

Đau bụng sau khi ăn không chỉ khiến nhiều người khó chịu mà còn là nỗi lắng băn khoăn vì không biết cơ thể mình đang gặp vấn đề gì. Mặc dù đa số các trường hợp đau bụng là lành tính liên quan đến vấn đề ăn uống. Nhưng cũng có những trường hợp, đây là dấu hiệu cảnh báo cơ thể bạn đang mắc một số bệnh lý nghiêm trọng.

Triệu chứng đau bụng sau khi ăn thường gặp

Khi bị đau bụng sau khi ăn, người bệnh thường gặp phải các triệu chứng sau: 

• Người mệt mỏi, buồn nôn, đau quặn bụng dưới trong thời gian ngắn (không quá 2h đồng hồ).
• Đau thắt vùng ngực từng cơn với cường độ liên tục và tăng dần, tâm trạng khó chịu, lo âu, căng thẳng, dễ kích động.
• Luôn cảm thấy đầy bụng, ợ nóng, ợ hơi, khó nuốt, sợ thức ăn. 
• Có thể kèm theo tiêu chảy và sốt nhẹ sau khi ăn.

Nguyên nhân đau bụng sau khi ăn

Có rất nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng đau bụng sau khi ăn. Có thể kể đến như:

Do thức ăn không phù hợp hoặc nhiễm khuẩn

Sử dụng thức ăn không phù hợp, nhiễm khuẩn, nhiễm độc là một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng đau bụng, chướng bụng đầy hơi.

 Hiện tượng này thường xảy ra khi:

• Sử dụng quá nhiều đồ uống có chất cồn, đồ uống lạnh, có gas hay uống rượu bia thường xuyên trong bữa ăn 

•  Hệ tiêu hóa có quá nhiều hơi do sử dụng các thực phẩm khó tiêu như các loại đậu, súp lơ, cải xoăn, ngũ cốc nguyên hạt…
• Nếu thức ăn bị nhiễm khuẩn, thức ăn bị ôi thiu khi bị đưa vào dạ dày có thể gây đau bụng trên sau khi ăn. Theo các chuyên gia dinh dưỡng, trường hợp này gọi là ngộ độc thực phẩm. 
• Khi sử dụng thức ăn sống hoặc chưa được nấu chín 

Do dị ứng thức ăn

Dị ứng thức ăn thường xảy ra khi sử dụng các thực phẩm như trứng, đậu nành, lúa mì, các loại đậu, sữa, hải sản… Đau bụng sau khi ăn mà không kèm theo các triệu chứng khác thì có thể là dị ứng nhẹ hoặc rối loạn tiêu hóa. Nếu cơ thể bạn xuất hiện các ban đỏ, sưng, khó thở kèm theo đau bụng, tiêu chảy, người ngứa ngáy khó chịu thì chắc chắn là bạn đã bị dị ứng thực phẩm.

Không dung nạp lactose

Không dung nạp lactose là một rối loạn tiêu hóa do cơ thể không có khả năng tiêu hóa lactose, một loại carbohydrate trong sữa và các sản phẩm làm từ sữa. 

Tình trạng này có cách biểu hiện như:

• Bụng trướng, đầy hơi, buồn nôn và nôn, đau quặn bụng, đi ngoài phân lỏng sau khi ăn, uống sữa hoặc các sản phẩm từ sữa.
• Thường xuất hiện trong 30 phút sau khi ăn, nếu không dùng các thực phẩm trên nữa sẽ hết sau một ngày.

Do nhiễm nấm Candida

Khi nấm candida tăng trưởng quá nhanh sẽ ảnh hưởng đến các vi khuẩn có ích hỗ trợ tiêu hóa. Từ đó can thiệp vào bài tiết men tiêu hóa và làm giảm lượng acid tiêu hóa ở dạ dày và mật. Khi nhiễm nấm candida, người bệnh sẽ có cảm giác đau bụng sau khi ăn, tâm trạng bực dọc khó chịu.

Do bệnh lý về tiêu hóa

Tình trạng đau bụng sau khi ăn cũng là dấu hiệu cảnh báo cơ thể đang mắc các bệnh lý như táo bón, bệnh dạ dày, hội chứng ruột kích thích, sỏi mật, bệnh crohn… Đây là các bệnh lý cần được sớm phát hiện và điều trị để tránh các biến chứng nguy hiểm.

Đau bụng sau khi ăn là bệnh gì?

Như đã nói, đau bụng sau khi ăn là dấu hiệu cảnh báo cơ thể đang mắc một số bệnh lý về tiêu hóa. Cụ thể:

1/ Táo bón

Là tình trạng đi ngoài ít hơn 3 lần/tuần, phân cứng, trực tràng tắc nghẽn. Hầu hết các trường hợp táo bón là tạm thời có thể thay đổi qua lối sống, chế độ ăn uống hoặc điều trị bằng thuốc nhuận tràng.

Các biểu hiện bệnh:

• Đau bụng sau khi ăn, đi ngoài ít hơn 3 lần/tuần, căng thẳng quá mức trong các lần đi tiêu.
• Phân cứng, sau khi đi tiêu vẫn có cảm giác đi chưa hết phân.

2/ Trào ngược dạ dày thực quản

Trào ngược dạ dày thực quản là một bệnh lý về tiêu hóa thường gặp, có đến 60% dân số Việt Nam mắc phải. Là hiện tượng các acid, dịch mật, pepsin có lẫn thức ăn trào ngược lên dạ dày thực quản gây tổn thương cho niêm mạc thực quản.

Các biểu hiện bệnh:

• Đau quặn bụng sau khi ăn hoặc khi cúi gập người, thượng vị nóng rát, đau lan lên phía sau xương ức.
• Đầy bụng, chướng bụng, ợ chua, ợ nóng, đau tức ngực kèm theo nôn trớ, nôn có thể kèm theo dịch vị hoặc thức ăn. 
• Đắng miệng, khó nuốt, ho về đêm.

3/ Viêm loét dạ dày – tá tràng

Là hiện tượng lớp niêm mạc dạ dày, tá tràng xuất hiện các vết loét có kích thước 0.5cm trở lên. Có thể điều trị khi sớm phát hiện bằng các thuốc đặc trị và phác đồ phù hợp.

Các biểu hiện bệnh:

• Đau bụng quanh rốn sau khi ăn, đau dạ dày, đau lan lên vùng xương ức.
• Đầy hơi, ợ hơi, buồn nôn, nôn mửa, lười ăn.
• Ngủ không sâu, ngủ chập chờn, người mệt mỏi, rối loạn đại tiện, sụt giảm cân nặng.

4/ Tắc nghẽn mạch máu

Tắc nghẽn mạch máu là tình trạng khá phổ biến, tương tự như bệnh mạch vành. Khi thức ăn được đưa vào cơ thể, máu sẽ được tăng cường đến hệ tiêu hóa gây áp lực lên các mạch máu. Khi một mạch máu nào đó bị tắc nghẽn sẽ dẫn đến hiện tượng đau thắt ngực sau ăn.

Các biểu hiện bệnh:

• Đau thắt ngực và bụng trên khi mạch máu bị tắc nghẽn.
• Đau tăng lên khi người bệnh cảm thấy lo lắng hoặc sau khi ăn xong.
• Có cảm giác sợ thực phẩm.

5/ Hội chứng ruột kích thích

Còn được gọi là bệnh đại tràng co thắt. Là một nhóm hội chứng rối loạn thường gặp ở phụ nữ sau 40 tuổi. Bệnh chưa rõ nguyên nhân khi thăm khám không thấy các tổn thương ở đại tràng.

Các biểu hiện bệnh:

• Chướng bụng, khó tiêu, buồn nôn, đau bụng đi ngoài sau khi ăn.
• Bụng đau âm ỉ, hay bị sôi bụng, đau dọc khung đại tràng, sờ vào thấy các u cục nổi lên. 

6/ Ung thư dạ dày

Là căn bệnh nguy hiểm đe dọa đến tính mạng người bệnh. Theo thống kê, mỗi năm trên thế giới có đến 800.000 trường hợp tử vong do ung thư dạ dày. Nếu có các triệu chứng của bệnh nên nhanh chóng nội soi để xác định. 

Các biểu hiện bệnh:

•  Đau quặn bụng sau khi ăn, kèm theo sốt nhẹ, người mệt mỏi, đi ngoài phân lỏng hoặc phân có màu đen.
• Ợ hơi, buồn nôn, nôn mửa , nôn ra máu, đau rát dạ dày, chướng bụng, đau âm ỉ vùng thượng vị. 
• Ăn uống không miệng, chán ăn, ăn nhanh no.

7/ Sỏi mật

Ở Việt Nam, có 8 – 10% dân số mắc phải bệnh sỏi túi mật. Đây là một bệnh về đường tiêu hóa do sự xuất hiện của sỏi sắc tố mật hoặc sỏi cholesterol. Xuất hiện nhiều ở nữ nhiều hơn nam và có xu hướng tăng dần theo tuổi.

Các biểu hiện bệnh:

• Đau vùng bụng trên bên phải, đau tăng lên khi ăn nhiều chất béo. 
• Đau bụng do sỏi mật có thể kéo dài một vài phút hoặc vài giờ đồng hồ. 
• Nếu có sỏi trong đường dẫn mật chính và có tình trạng nhiễm trùng sẽ gây ra tình trạng đau quặn ở vùng bụng trên kèm theo sốt, vàng da. 

8/ Bệnh Crohn

Là một bệnh gây nhiễm trùng đường ruột ít gặp, chủ yếu gây loét thành trong của ruột già, viêm đường tiêu hóa. Nếu không kịp thời điều trị, các vết loét sẽ lan sau vào các lớp mô khiến cơ thể suy nhược và có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm gây tử vong.

Các biểu hiện bệnh:

• Đau bụng, co thắt ruột, đau tăng lên khi ăn do bệnh gây ra các vết loét khiến đường ruột sưng tấy, dày lên thành mô sẹo ảnh hưởng đến hoạt động tiêu hóa. 
• Buồn nôn, ói mửa, tiêu chảy, người mệt mỏi, sốt, viêm khớp, viêm mắt. 
• Sụt giảm cân nặng, giảm cảm giác thèm ăn do phản ứng viêm trong thành ruột ảnh hưởng đến ăn uống.

Cách xử lý khi bị đau bụng sau khi ăn

Có thể thấy, tình trạng đau bụng sau khi ăn do nhiều nguyên nhân gây ra. Nếu có các triệu chứng của những bệnh mà đã đề cập, bạn nên nhanh chóng thăm khám bác sĩ để xác định nguyên nhân và có biện pháp điều trị kịp thời. Nếu tình trạng đau bụng sau khi ăn chỉ xuất hiện một vài lần thì có thể xử lý theo các cách sau đây:

Thay đổi thói quen ăn uống

Thói quen ăn uống là tác nhân chính khiến hệ tiêu hóa không ổn định. Do đó, để cải thiện chứng đau bụng sau khi ăn, bạn cần:

• Ăn nhiều hoa quả rau xanh, sữa chua giúp tăng cường bổ sung vitamin, khoáng chất giúp cơ thể khỏe mạnh.
• Ăn nhiều chất xơ và thực phẩm nhiều tinh bột. Tuy nhiên nếu tình trạng đau bụng kèm theo đầy bụng, khó tiêu thì nên hạn chế sử dụng các loại cải, các loại đậu, ngũ cốc nguyên hạt…
• Bổ sung nhiều nước, ít nhất 1,5 – 2 lít nước mỗi ngày.
• Hạn chế sử dụng rượu bia, cà phê, thực phẩm chế biến sẵn, nhiều dầu mỡ, giàu chất béo.
• Không nên vừa ăn vừa nói, ăn xong nằm ngay, tập thể dục hoặc vận động mạnh, chạy nhảy sau khi ăn.

Cải thiện bằng phương pháp dân gian

Đối với những trường hợp bị đau bụng không phải do bệnh lý có thể cải thiện bằng cách:

• Massage bụng: Có thể massage bụng theo chiều kim đồng hồ, đặt tay ở rốn rồi xoa đều khắp vùng bụng. Hoặc cũng có thể áp dụng phương pháp xoa tam tiêu được Đông y khuyên dùng khi bị đau bụng, đầy bụng, khó tiêu.
• Chườm nóng: Giúp giãn mạch máu, xoa dịu cơn đau vùng bụng hiệu quả. Dùng một túi chườm, khăn ấm hoặc chai thủy tinh chứa nước nóng đặt lên bụng sẽ thấy cơn đau giảm dần. 

Cải thiện bằng thuốc nam

Sử dụng thuốc nam là một trong những cách chữa đau bụng sau khi ăn được nhiều người áp dụng. Cụ thể:

• Uống trà gừng: Gừng vị cay, tính ấm, thường được sử dụng để hỗ trợ điều trị bệnh về tiêu hóa. Dùng một vài lát gừng, hãm với 100ml nước trong 5 phút, uống từng ngụm giúp giảm đau tốt.
• Uống trà mật ong: Mật ong có công dụng tuyệt vời trong việc kích thích tiêu hóa, giảm đau bụng. Có thể dùng 1 – 2 thìa mật ong hòa với nước ấm để uống. 
• Uống trà hoa cúc: Có đặc tính chống co thắt, tốt cho người bị hội chứng ruột kích thích. Có thể hãm 1 muỗng cà phê trà hoa cúc với nước sôi trong 15 phút để uống sẽ giúp cải thiện tình trạng đau bụng.

Thăm khám bác sĩ

Người bệnh nên nhanh chóng thăm khám bác sĩ trong trường hợp:

• Bụng đau dữ dội, ngày càng tăng.
• Nôn ói, vã mồ hôi, người mệt mỏi mất nước.
• Đi ngoài phân đổi màu, đau bụng ngày càng tăng ngay cả khi ngừng ăn.
• Sau khi đã áp dụng các phương pháp cải thiện nhưng tình trạng đau bụng vẫn xuất hiện thường xuyên và không có xu hướng thuyên giảm. 

Trên đây là một số nguyên nhân và cách xử lý khi gặp phải tình trạng đau bụng sau khi ăn. Hy vọng những thông tin mà chúng tôi cung cấp sẽ giúp bạn tìm ra nguyên nhân và có biện pháp điều trị kịp thời.

Thạc sĩ, Bác Sĩ Tuyết Lan của Trung Tâm Thuốc Dân Tộc Tư Vấn Cách Chữa Bệnh Viêm Đại Tràng Trên VTV2 Vì sức khỏe người Việt