Tuyến tiền liệt là gì? Cấu tạo, chức năng & bệnh thường gặp

Tuyến tiền liệt có chức năng chính trong việc sản xuất tinh dịch, giúp nuôi dưỡng tinh trùng, kiểm soát nước tiểu và sản xuất ra một số chất chính bên trong tinh dịch. Cơ quan này nằm bên dưới cổ bằng quan và ôm lấy niệu đạo. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cấu tạo, chức năng và các bệnh thường gặp liên quan đến tuyến tiền liệt.

Tuyến tiền liệt nằm bên dưới cổ bằng quan và ôm lấy niệu đạo
Tuyến tiền liệt nằm bên dưới cổ bằng quan và ôm lấy niệu đạo

Tuyến tiền liệt là gì?

Tuyến tiền liệt là bộ phận trực thuộc cơ quan sinh dục của nam giới, có vai trò và ý nghĩa quan trọng đối với sinh lý và sức khỏe phái mạnh.

Tuyến tiền liệt nằm ở đâu?

Nó nằm ngay dưới cổ bàng quang, bao quanh đoạn đầu của niệu đạo và phía trước vùng xương mu.

Cơ quan này có cấu tạo bao gồm 70% mô tuyến và 30% lớp đệm mô sợi cơ. Lớp đệm được nối liền với vỏ bao gồm các sợi collagen nhiều sợi cơ trơn, nó bao quanh tuyến tiền liệt và co bóp trong lúc phóng tinh, giúp đổ chất tiết tuyến tiền liệt vào niệu đạo. Tuyến tiền liệt sẽ có sự thay đổi theo quá trình phát triển của nam giới:

  • Lúc mới sinh, kích thước tuyến tiền liệt chỉ bằng hạt đậu
  • Thời niên thiếu tuyến tiền liệt lớn dần lên và mềm, nhưng sau đó nó bắt đầu lớn lên nhanh chóng. 
  • Sau 20 tuổi, tuyến tiền liệt sẽ ổn định kích cỡ và hình dạng thông thường. 
  • Ở tuổi trưởng thành tuyến tiền liệt thường rộng 4cm, cao 3cm và dầy khoảng 2,5 cm, có khối lượng khoảng 15- 20g.

Tuyến tiền liệt thường giữ nguyên kích thước cho đến độ tuổi khoảng 50 và bắt đầu to lên ở những năm sau đó. Sự gia tăng kích cỡ của tuyến tiền liệt khi nam giới bước sang tuổi trung niên rất có thể là triệu chứng của một trong các bệnh về tuyến tiền liệt.

Cấu tạo của tuyến tiền liệt

Cấu tạo của tuyến tiền liệt
Cấu tạo của tuyến tiền liệt

Tiền liệt tuyến được bao bọc bởi một bao gồm hai lớp: lớp trong là bao thực sự, còn lớp ngoài tạo nên do sự dày lên của lá tạng mạc chậu, giữa hai lá là đám rối tĩnh mạch tiền liệt tuyến. Tuyến tiền liệt gồm có 4 mặt:

  • Mặt trước liên quan với khoang sau xương mu
  • Mặt sau liên quan với trực tràng
  • Hai mặt bên liên quan với cơ nâng hậu môn

Lớp vỏ bao quanh tuyến tiền liệt gồm các chất: collagen, elastin , và nhiều sợi cơ trơn.

  • Vỏ ở mặt trước và bên dày trung bình 0,5 mm.
  • Tuyến tiền liệt bình thường có thể thấy các cơ vòng vân mà không có lớp mô đệm hay lớp vỏ.
  • Đáy của tuyến tiền liệt, các sợi dọc detrusor hòa lẫn và bện với lớp mô sợi cơ của lớp vỏ.

Tuyến tiền liệt có hình dạng giống như hình nón đáy ở trên, có kích thước tầm nặng chừng 15 – 20g, rộng 4cm, cao 3cm, dày 2,5cm. Và được chia thành 3 thùy là thuỳ phải và thuỳ trái cùng và thùy giữa nằm sau niệu đạo với hình dạng ngón tay. Hiện nay, quan niệm mới chia tiền liệt tuyến làm 5 vùng: vùng ngoại biên, vùng trung biên, vùng cơ sợi, vùng quanh niệu đạo và vùng chuyển tiếp.

Cơ quan này được nuôi dưỡng bởi các nhánh của động mạch thẹn trong, động mạch trực tràng giữa và động mạch bàng quang dưới. Nhận sự chi phối nhiều nhánh thần kinh từ đám rối thần kinh giao cảm và phó giao cảm.

Chức năng của tuyến tiền liệt

Chức năng chính của tuyến tiền liệt là sản xuất tinh dịch, giúp cho việc nuôi dưỡng, vận chuyển tinh trùng, giúp kiểm soát nước tiểu và sản xuất một số chất có trong tinh dịch:

Co bóp giúp kiểm soát nước tiểu là một trong hai chức năng chính của tuyến tiền liệt
Co bóp giúp kiểm soát nước tiểu là một trong hai chức năng chính của tuyến tiền liệt
  • Tiết và dự trữ dịch: Tiền liệt tuyến phối hợp cùng với những tuyến phụ khác như túi tinh và tuyến Cowper để sản xuất ra phần lớn dịch trong tinh dịch. Dịch từ các tuyến này sẽ trộn lẫn với tinh trùng và giúp cho tinh trùng di chuyển dễ dàng trong hệ thống sinh dục nam.
  • Co bóp và kiểm soát nước tiểu: Tuyến tiền liệt giúp ngăn cản sự chảy ngược về phía bàng quang trong quá trình phóng tinh, bằng cách đóng cơ thắt trong lại, ngăn nước tiểu và tinh dịch đi ra ngoài cơ thể qua niệu đạo cùng lúc. Khi nam giới đạt đến đỉnh điểm của khoái cảm, cơ vòng này sẽ đóng chặt để ngăn không cho tinh dịch trào ngược vào bàng quang. 

Tuyến tiền liệt là bộ phận nhạy cảm đối với nam giới, dọc theo thân của tuyến tiền liệt có các chuỗi mạch – thần kinh kích thích sự cương dương của dương vật. Vì vậy, nó có tác dụng kích thích giúp nam giới đạt được khoái cảm trong quan hệ tình dục. 

Các bệnh thường gặp về tuyến tiền liệt

Tuyến tiền liệt được ví như người giám hộ của niệu đạo, khi tuyến tiền liệt bị bệnh niệu đạo sẽ là cơ quan bị ảnh hưởng đầu tiên. Khi tuyến tiền liệt gặp vấn đề sẽ gây ảnh hưởng đến chức năng của tuyến, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, khả năng sinh sản cũng như sinh hoạt hằng ngày của nam giới. Dưới đây là một số bệnh lý thường về tuyến tiền liệt thường gặp ở nam giới:

Bệnh viêm tuyến tiền liệt

Viêm tuyến tiền liệt chủ yếu do lây nhiễm qua đường sinh dục và tiết niệu
Viêm tuyến tiền liệt chủ yếu do lây nhiễm qua đường sinh dục và tiết niệu

Đây là căn bệnh viêm nhiễm tại tuyến tiền liệt có thể xảy ra ở mọi đối tượng nguyên nhân gây bệnh chủ yếu do lây nhiễm qua đường sinh dục và tiết niệu. Bạn có thể dễ dàng nhận ra bệnh thông qua các biểu hiện dưới đây:

  • Đi tiểu nhiều lần
  • Tiểu gấp
  • Tiểu đau
  • Sốt

Bệnh viêm tuyến tiền liệt nếu chuyển biến sang giai đoạn mãn tính sẽ gây ra cảm giác các triệu chứng gây khó chịu cho nam giới như khó chịu ở vùng bụng dưới, tinh hoàn, đau thắt lưng, tiểu nhiều lần. Khi mắc phải bệnh viêm tuyến tiền liệt chúng ta có thể áp dụng một số phương pháp hỗ trợ điều trị sau:

  • Tập những bài tập thư giãn để có thể cải thiện những triệu chứng của viêm tuyến tiền liệt
  • Nằm duỗi thẳng và thư giãn cơ mu dưới, đôi khi thêm một chút ấm để làm cho cơ mềm hơn
  • Ngâm nửa dưới của cơ thể vào nước nóng, sẽ làm giảm đau và thư giãn cơ bụng dưới.
  • Xoa tuyến tiền liệt

Bệnh phì đại tuyến tiền liệt

Phì đại tuyến tiền liệt là tình trạng tuyến tiền liệt phì đại quá mức, gây chèn ép vào niệu đạo
Phì đại tuyến tiền liệt là tình trạng tuyến tiền liệt phì đại quá mức, gây chèn ép vào niệu đạo

Bệnh còn được gọi là u xơ tuyến tiền liệt, thường gặp ở nam giới trung niên và cao trung niên. Đây là tình trạng tuyến tiền liệt phì đại quá mức, chèn ép vào niệu đạo và đẩy lệch niệu đạo khiến bàng quang bị giãn ra và không thải hết nước tiểu ra ngoài được. Các triệu chứng thường gặp khi nam giới bị u xơ tuyến tiền liệt như:

  • Tiểu ngập ngừng
  • Tiểu nhiều lần
  • Tăng nguy cơ nhiễm trùng tiết niệu
  • Tiểu khó

Để phòng tránh căn bệnh u xơ tuyến tiền liệt, nam giới cần phải chú ý một số điều sau:

  • Tiểu tiện nhiều
  • Uống nhiều nước
  • Thư giãn, giảm stress
  • Quan hệ tình dục điều độ, hài hoà
  • Tắm nước ấm
  • Mát xa dương vật

Bệnh ung thư tuyến tiền liệt

Ung thư tuyến tiền liệt là căn bệnh di căn sang các cơ quan khác rất nhanh và dễ gây tử vong
Ung thư tuyến tiền liệt là căn bệnh di căn sang các cơ quan khác rất nhanh và dễ gây tử vong

Ung thư tuyến tiền liệt là căn bệnh di căn rất nhanh và dễ gây tử vong. Ung thư phát triển bên trong tuyến tiền liệt, các tế bào ung thư có thể di căn sang các bộ phận khác của cơ thể đặc biệt là xương và hạch bạch huyết. Bệnh ung thư tuyến tiền liệt sẽ gây ra các triệu chứng sau:

  • Đau đớn và khó khăn khi đi tiểu
  • Khó khăn trong quan hệ tình dục
  • Rối loạn dương cương
  • Một số triệu chứng khác có thể phát triển khi bệnh chuyển biến nặng

Để giảm nguy cơ mắc ung thư tiền liệt tuyến, nam giới cần phải chú ý những điều sau:

  • Duy trì chế độ ăn ít chất béo, tăng cường ăn rau xanh, hoa quả.
  • Kiểm tra định kỳ để phát hiện sớm bệnh.
  • Tránh tiếp xúc với các chất hóa học.
  • Không dùng các thuốc hormone bừa bãi.

Nếu nam giới có những biểu hiện bất thường ở đường tiểu thì nên nhanh chóng đi khám, chẩn đoán, phát hiện bệnh và có biện pháp điều trị kịp thời. Nam giới trung niên nên đi kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm những bất thường giúp bảo vệ sức khỏe của bản thân